Nigdy nie odpoczywa, pracuje 24 na dobę, bez przerwy dłuższej niż ułamek sekundy (w czasie rozkurczu). A my je nie szanujemy, zaniedbujemy. Powinniśmy o nie dbać, gdyż choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów Polaków, mimo że serce jest tak zbudowane, że mogłoby działać bez zakłóceń 150 lat!
Praca serca
W ciągu całego życia serce "bije" ok. dwa i pół miliarda razy!
Mechanizm pracy serca jest niezwykle prosty. W skrócie wygląda to tak: bogata w tlen krew z płuc dociera do lewego przedsionka, stamtąd trafia do lewej komory, a potem – przez aortę – do wszystkich zakamarków naszego ciała.
Do prawego przedsionka z kolei napływa krew, która zawiera niewielką ilość tlenu, pochodząca z całego organizmu. Następnie przekazywana jest do prawej komory, potem do tętnicy płucnej i znów do płuc w celu natlenowania.
Za to, że krew płynie tylko w jednym kierunku odpowiedzialne są zastawki, które znajdują się przy wylocie każdej z czterech jam. Zamykają się one, uniemożliwiając cofanie się krwi do przedsionków. Przepływ krwi jest napędzany skurczami mięśnia sercowego. Te natomiast wyzwalane są impulsami elektrycznymi, wytwarzanymi przez naturalne stymulatory – węzły: zatokowo-przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy oraz pęczek przedsionkowo-komorowy.
Serce położone jest w środkowej części klatki piersiowej, otoczone jest workiem surowiczym zwanym osierdziem (pericardium), wypełnionym płynem zapobiegającym tarciom serca o ścianę osierdzia, do którego mogłoby dojść podczas skurczów i rozkurczów narządu. Nie leży idealnie na środku - jego większa część jest po lewej stronie.
Niektórzy ludzie mają serce po prawej stronie, w lustrzanym odbiciu. Nazywa się to
dekstrokardią.
Serce posiada swój własny automatyzm, czyli ma zdolność do samopobudzania się. Tak dzieje się dzięki układowi bodźcotwórczo-przewodzącemu - grupie komórek mięśnia sercowego, które mają zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.
Funkcje serca
Serce pracuje bezustannie, pompując krew w dzień i w nocy. W układzie krwionośnym cały czas krąży około 5 litrów krwi. Serce dostarcza ją do każdej komórki organizmu. Krew z serca wędruje do tętnic i włośniczek, skąd jest transportowana do poszczególnych narządów. Wraca do serca za pomocą układu żylnego.
Krew, dostarczana przez serce, jest odpowiednio utleniona i bogata w witaminy i mikroelementy potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Serce filtruje także dwutlenek węgla, aby we krwi nie było za dużego jego stężenia.
Dokładna praca serca i układu krążenia opisana jest we wpisie pt.
ŚCIĄGA Z ANATOMII - UKŁAD KRĄŻENIA
Serce to niezwykle ważny organ w ciele człowieka. Dzięki niemu prawidłowo mogą funkcjonować wszystkie inne narządy. Narażone jest jednak na wiele chorób, więc wart szczególnie zadbać o swoje serce.
Najważniejsze czynniki ryzyka chorób serca:
- podwyższone ciśnienie krwi,
- wysoki poziom cholesterolu we krwi,
- palenie tytoniu,
- zła dieta
- nadwaga,
- cukrzyca typu II,
- brak ruchu,
- długotrwały stres,
- zaawansowany wiek,
- obciążenie genetyczne,
- stres
Zauważcie, że większość z nich zależy od nas i naszego trybu życia! To daje do myślenia!
Choroby serca
Zapalenie mięśnia sercowego
Może wystąpić u każdego człowieka, bez względu na wiek, płeć i stan zdrowia.
Długo przebiega bezobjawowo.
Przyczyny:
infekcje, wirusy, zakażenia grzybicze, a także reakcje immunologiczne i działanie niektórych leków.
Objawy:
- duszności
- zaburzenia rytmu serca
- ból w klatce piersiowej
- podwyższona temperatura
- obrzęk ud
- bóle stawów
- biegunka
Zawał serca
Najczęściej występuje u osób po 45 roku życia, jednak może wystąpić w każdym wieku.
Polega na zamknięciu przepływu krwi przez naczynia wieńcowe. Serce przestaje pompować krew i dochodzi do zatrzymania jego akcji.
Ryzyko zawału wzrasta przy miażdżycy, nadciśnieniu, cukrzycy.
Objawy:
- ból w klatce piersiowej i za mostkiem
- duszności
- lęk
- potliwość
- ból i pieczenie lewej ręki
- nudności i wymioty
Najważniejsze jest szybkie wezwanie pomocy, wówczas można uratować życie choremu.
Arytmia
zaburzenia rytmu serca.
Objawy:
zbyt wolne lub zbyt szybkie biciu serca, często na zmianę.
Często razem występuje migotanie przedsionków i częstoskurcz komorowy.
Przyczyny:
zaburzenia hormonalne czy nieprawidłowości w budowie zastawek
Miażdżyca
Miażdżyca to przewlekła choroba serca, która obejmuje aorty i tętnice.
Pierwsze objawy może dawać dopiero po kilkunastu latach od powstania. Najczęściej występuje u osób po 50 roku życia.
Przyczyny:
przenikanie związków cholesterolu do naczyń i osadzanie się ich na ściankach - doprowadza to do zamknięcia przepływu krwi. Czynniki zwiększonego ryzyka powstania miażdżycy to otyłość, cukrzyca, nadciśnienie.
Najczęstsze objawy:
- bóle i zawroty głowy
- niedowłady
- skurcze
- zimne dłonie i stopy
- dezorientacja
Choroba wieńcowa (niedokrwienna)
Powstaje na skutek dostarczenia niewystarczającej ilości tlenu i substancji odżywczych do organizmu.
Przyczyny:
- zwężenia tętnic,
- zatory żylnych,
- anemia
- miażdżyca
- uwarunkowania genetyczne
Objawy:
- ucisk za mostkiem
- płytki oddech
- kołatanie serca
- zawroty głowy
- ból w klatce piersiowej
Nadciśnienie tętnicze
Zbyt wysokie ciśnienie krwi. Najczęściej pojawia się w starszym wieku, ale nie jest to regułą. Czynnikiem ryzyka jest także stres lub spożywanie dużej ilości soli. Często zdarza się podczas ciąży.
Objawy:
- duszności
- bóle głowy
- zawroty głosy
- kołatanie serca
- potliwość
- bezsenność
Niewydolność serca
Serce nieprawidłowo tłoczy krew w organizmie.
Jest wynikiem uszkodzenia mięśnia sercowego, przez które serce pracuje nadal, ale słabiej. Przez to utrudnione jest dostarczanie krwi i tlenu do organizmu.
Objawy:
- zmęczenie,
- duszność,
- obrzęku kostek,
- wodobrzusze,
- nudności,
- wzrost masy ciała
Lewostronna niewydolność serca wpływa na płuca oraz możliwość oddychania.
Prawostronna niewydolność serca wpływa na gospodarkę wodną organizmu.
Przyczyny:
- chorobę niedokrwienną serca,
- uszkodzone zastawki serca
- nadciśnienie,
- uwarunkowania genetyczne
- nadużywanie alkoholu,
- nadczynność tarczycy.
Jak dbać o serce
Właściwa dieta
Unikamy tłuszczów nasyconych, "złego" cholesterolu, nadmiaru soli. Dbamy o zachowanie właściwej wagi, bo otyłość źle wpływa nie tylko na serce. Na co dzień: warzywa, owoce, ryby, chude mięso, a fast foody - od święta :) Oczywiście pamiętamy o piciu wody! Ważne dla serca są pierwiastki takie jak magnez, wapń i potas.
Aktywność fizyczna
Która zwiększa wydolność serca. To może być cokolwiek. Rower, rolki, taniec, spacery. Co lubimy. A że przy okazji nastrój też się poprawi - to tym lepiej dla serca!
Unikanie używek.
Palenie to przyczyna zaburzeń rytmu serca i skurczu tętnic wieńcowych oraz wcześniej powstałych zmian miażdżycowych.
Alkohol to większe ryzyko wystąpienia migotania przedsionków, zawału oraz niewydolności serca.
Tylko spokój nas uratuje.
Czyli staramy się unikać zbędnego pośpiechu, stresów, niepotrzebnych nerwów. Łatwo mówić? Ale czasami też łatwo zrobić. Ile razy po wielkiej rozpaczy z jakiegoś powody okazało się, że powód ten wcale nie był tego wart. Dobrze jest znaleźć sobie jakieś sposób na wyciszenie. Zwłaszcza przed snem.
Sen
Długi i efektywny, czyli taki, po którym budząc się - jesteśmy wypoczęci.
Badania profilaktyczne.
Tętno możemy obie mierzyć sami - i warto to robić. Ciśnienie też. Ale są badania takie jak np. EKG, poziom cukru we krwi, cholesterol, które przynajmniej raz w roku można wykonać.
Spokojne chorowanie
Bo powikłania po chorobach wirusowych mogą skończyć się poważną chorobą, np. zapaleniem mięśnia sercowego.
Dbanie o zęby.
Nieleczona próchnica to otwarta droga bakterii do organizmu. Może skończyć się jak wyżej.
Serce to najpiękniejsze słowo świata
Serce zawsze odgrywało ważną rolę w kulturze, religii, filozofii. Początkowo pewnie instynktownie nadawano mu wartość, nie wiedząc nawet dlaczego. Ale już wtedy ówcześni ludzie wiedzieli, że stres osłabia serce i że należy szukać przyjemności, a unikać konfliktów, aby serce było zdrowe.
Przez wszystkie epoki trwała walka mózgu z sercem, jeśli chodzi o umiejscowienie uczuć, myśli: zarówno dobrych, jak i złych. Miało to też odbicie w religiach, w chrześcijaństwie wykształcił się kult serca Jezusa i jego Matki, Maryi. W hinduizmie celem jest oczyszczenie serca z żądz, a przez to doznanie prawdy objawionej.
W niektórych kulturach uważano,że zjedzenie serca wroga (obecnie serca upolowanego zwierzęcia np. niedźwiedzia czy jelenia) spowoduje przejęcie jego odwagi, sprytu, zdrowia. Składano też ofiary z serc zapewniając sobie przez to pomyślność i poparcie bogów.
Obecnie na całym świecie 14 lutego świat zamienia się w jedno wielkie, czerwone serce. A raczej w symbol tego serca, który tak naprawdę nie wiadomo skąd się wziął. Są różne teorie - że serce to przypomina kobiece pośladki lub nasiona sylfionu - rośliny, która wyginęła 2 tysiące lat temu. Wywar z nasion sylfionu był silnym środkiem antykoncepcyjnym
Dlaczego serce uznawane jest tradycyjnie za siedlisko uczuć? Myślę, że dlatego, że je czujemy w ważnych dla nas chwilach. "Serce mnie boli" mówimy, gdy patrzymy na czyjąś krzywdę. "Ale się wystraszyłam, aż mi serce stanęło!" "No i mam zawał przez ciebie!" A to nieprawda. Ani nie boli, ani nie stanęło, ani nie mamy zawału. A jednak odczucia pojawiają się w klatce piersiowej, w okolicach serca właśnie. Może nawet mocniej uderzać, co jest jak najbardziej normalnym objawem.
"Serce tak mi zabiło, zakołysał się bal
Nie wiem, czy to już miłość, czy to tylko ten walc" - śpiewała Irena Santor
I sama już nie wiedziała, czy to uwolnione na widok ukochanego hormony szczęścia dały o sobie znać, czy po prostu zmęczenie szybkim tańcem. Ale to już nie byłoby takie romantyczne i do rymu...
Emocje wpływają na stan naszego serca, a jeśli są to złe emocje i w dodatku długotrwałe - to i skutki mogą być nieciekawe. W mądrościach ludowych jest wiele prawdy. Jak to, że nienawidząc kogoś - najbardziej szkodzimy samym sobie. To właśnie te pielęgnowane negatywne emocje powodują, że nie pozwalamy sercu, organizmowi, funkcjonować jak należy. I szybko wtedy pojawiają się choroby serca.
Dbajmy więc o to, aby mieć jak najwięcej przyjemności w życiu i robić to, co nas odstresowuje i słuchajmy naszego serca. Dosłownie. Bo jeśli przyspieszone tętno utrzymuje się kilka godzin - to znak, że trzeba szukać pomocy medycznej.
JAK ZBADAĆ TĘTNO
Serce to najpiękniejsze słowo świata
Serce to w życiu najcudniejszy skarb
Serce - miłości hymn co w słońce wzlata
To baśń skrzydlata to szczęście i zaklęty czar
Serce płonący wiecznie w piersiach ogień
Serce to najcudniejszy w życiu skarb
Serce to czyjeś imię takie drogie
To szał i ogień co niebo z ziemią splótł i zwarł
(piosenka z filmu "Świat się śmieje")
Może serce to najpiękniejsze słowo świata, a może nie. Ale jestem pewna, że najpiękniejszy dźwięk na świecie - to bicie serca! <3
