Suplementacja witamin w zależności od wieku

Ludzkie ciało potrzebuje określonych witamin i minerałów do prawidłowego funkcjonowania. Warto jednak wiedzieć, że zapotrzebowanie na określone składniki odżywcze nie jest takie samo przez całe życie. Na różnych etapach życia nasze organizmy potrzebują różnych elementów. Warto o tym pamiętać, chcąc zadbać o zdrową dietę, a także planując ewentualną suplementację.

Zasady zdrowego odżywiania - witamina A

witamina A

Gdyby ktoś planował wyjazd na biegun północny - to odradzam polowanie na niedźwiedzie polarne. Po pierwsze dlatego, że gatunek ten jest wpisany na listę zwierząt narażonych na wyginięcie. Po drugie - wątroba takiego misia, a także innych zwierząt polarnych zawiera witaminę A w ilościach toksycznych dla człowieka!


Witamina A w produktach pochodzenia zwierzęcego występuje jako retinol. W produktach roślinnych - jako karotenoidy (prowitamina A), z których najważniejszy jest beta-karoten.

Głównym źródłem witaminy A (retinolu) są:

  • wątroba,
  • żółtka jaj,
  • mleko
Roślinne źródła witaminy A (karotenoidów) to:

  • warzywa zielone i liściaste, takie jak: sałata, szpinak, natka pietruszki, rzeżucha, kapusta pekińska, brokuły, cykoria
  • warzywa czerwone: przede wszystkim marchewka, dynia
  • owoce: śliwki, pomarańcze, morele, brzoskwinie, melony
Charakterystyczny kolor tym produktom nadaje właśnie witamina A!

Witaminy dzielą się na rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach. Witamina A należy do tej drugiej grupy. Czy to jest ważne? Tak, bowiem decyduje o przyswajalności witaminy przez organizm, w którym magazynowana jest w wątrobie i tkance tłuszczowej.

 

Najważniejsze właściwości witaminy A


  • Rodopsyna (purpura wzrokowa) - to światłoczuły barwnik, związek bezpośrednio odpowiedzialny za odbieranie bodźców wzrokowych przez oko. Fotony światła padają na siatkówkę oka i pod wpływem wit. A dochodzi do przekazania impulsu do nerwu wzrokowego. Dlatego najważniejszą funkcją wit. A jest wspomaganie procesów widzenia.
  • Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tkanki kostnej. Pobudza różnicowanie komórek układu kostnego, a także pobudza pewne procesy odpowiedzialne są za prawidłowe funkcjonowanie tkanki kostnej i zębów.  Ma też wpływ - razem z hormonem wzrostu - na osiągnięcie odpowiedniego wzrostu.
  • Odpowiedzialna za wygląd i funkcjonowanie skóry, błon śluzowych,  a także paznokci i włosów. Zapobiega wysychaniu i rogowaceniu, pomaga w regeneracji, wspomaga gojenie ran.
  • Wzmacnia odporność, m. in.dzięki regulacji funkcji nabłonka układu oddechowego, który jest ochroną przed wnikaniem drobnoustrojów.
  • Jest przeciwutleniaczem (działanie antyoksydacyjne - czyli usuwania wolnych rodników z organizmu). Dotyczy to jedynie beta-karotenu.
  • Obniża cholesterol - wpływa korzystnie na serce.
  • Wspomaga produkcję hormonów - bezpośrednio oddziałuje więc na układ rozrodczy.

Niedobór witaminy A


Spowodowany może być zaburzeniami wchłaniania tej witaminy, niewłaściwą dietą, chorobami wątroby, nadużywaniem środków przeczyszczających, nadmiernym piciem alkoholu lub paleniem.

  • Powoduje przede wszystkim problemy ze wzrokiem, np. tzw. "kurzą ślepotę", czyli ślepotę zmierzchową. Ciekawostką jest to, że chorobę tę już w starożytności leczono jedząc  surową lub gotowaną wątrobę.
  • Wysychanie spojówek i rogówek
  • Zmiany skórne (wysypka), skóra sucha i szorstka, łamliwość paznokci.
  • Stany zapalne dziąseł
  • Zahamowanie wzrostu
  • Osłabienie odporności
  • Problemy z włosami (łysienie plackowate)
  • Zaburzenia płodności

Nadmiar witaminy A 


Witamina A rozpuszcza się w tłuszczu - nie wydala się z moczem.  Niepotrzebna ilość magazynuje się w organizmie i może być trująca dla człowieka. Najczęstsze objawy przewlekłego zatrucia na skutek przedawkowania wit. A to:

  • uszkodzenie wątroby (głównie u dzieci)
  • dolegliwości ze strony układu pokarmowego
  • osłabienie mięśni
  • zmiany skórne (owrzodzenia)
  • łysienie 
  • uszkodzenie OUN
  • uszkodzenie układu rozrodczego
  • łamliwość kości
Suplementację witaminy A można stosować jedynie pod ścisła kontrolą lekarza!

Przedawkowanie beta-karotenu nie jest tak toksyczne, jak wit. A.

Niedobór witaminy A mogą mieć osoby obciążające wzrok - np. spędzające dużo czasu przed komputerem i wpatrujące się w monitor.

Mniejsze zapotrzebowanie na tę witaminę mają kobiety zażywające tabletki antykoncepcyjne.

Szczególnie na obecność wit. A w diecie powinny uważać kobiety w ciąży. Może ona być przyczyną poronień lub wad rozwojowych dziecka. Ale w okresie ciąży należy się też wystrzegać niedoboru, gdyż wit. A wspomaga wzrost  dziecka.


Normy spożycia witaminy A znajdziemy w "Normy żywienia dla populacji polskiej - nowelizacja" pod red. prof. dr hab. med. Mirosława Jarosza

 

Witamina A dla urody


Jako że witamina A jest ważna nie tylko dla zdrowia, ale i urody - powstały kosmetyki zawierające tę witaminę. Jednakże trzeba pamiętać, że kremy nie docierają do skóry właściwej - warto więc dbać też  o  to, aby nasza dieta obejmowała produkty zawierające witaminę A. Tylko dzięki pożywieniu dostarczamy odpowiednią ilość danej witaminy do organizmu.

Witaminę A najczęściej można spotkać w kremach przeciwzmarszczkowych, przeciwstarzeniowych. Dzięki wzmocnieniu funkcji ochronnych naskórka i zapobieganiu utraty wody - witamina A nawilża i ujędrnia skórę. Wpływa na syntezę kolagenu w skórze, reguluje tworzenie się keratyny. Potrafi likwidować przebarwienia i drobne zmarszczki. A także wspomaga leczenie trądziku, natomiast beta-karoten jest naturalnym filtrem przeciw promieniowaniu UV. 

W kosmetykach najczęściej używane są estry retinolu: palmitylnian retinylu i octan retinylu - które są trwalsze, ale ich działanie jest o wiele słabsze.