Zdrowie z pól, łąk i lasów - rumianek

Rumianek (Matricaria L.) to jedno z najbardziej popularnych ziół, które od dawna jest wykorzystywane w tradycyjnej medycynie jako naturalny środek terapeutyczny. Roślina ta ma długą historię stosowania w różnych kulturach na całym świecie. Przyjrzymy się więc bliżej rumiankowi, jego właściwościom, zastosowaniom terapeutycznym oraz temu, jak go wykorzystać. Z pewnością jest to jedno z pierwszych ziół, jakie poznaje większość osób - bo przecież stosowany jest już w okresie niemowlęcym.

Znany i  stosowany jest już od bardzo dawna. Starożytni Egipcjanie  go z bogiem Ra - przez podobieństwo kwiatu rumianku do słońca. Uważano go też za lek przeciwgorączkowy. Hipokrates w starożytnej Grecji zalecał rumianek jako lek na przeziębienia, a także jako środek uśmierzający ból i drgawki. Także w starożytnym Rzymie rumianek był cenionym specyfikiem na dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Doceniano także uspokajający wpływ tego zioła na układ nerwowy. Znalazł się w "Historii naturalnej" Pliniusza Starszego (lata 23-75 p.n.e), ówczesnej encyklopedii.  Po odkryciu składu chemicznego rumianku wzrosło zainteresowanie nim, a pierwsze plantacje uprawne istniały  w Europie już w XIX w. 

Rumianek należy do rodziny astrowatych (Asteraceae) i jest rośliną jednoroczną. Charakteryzuje się łodygą o wysokości od 20 do 50 cm, a na jej szczycie rozwijają się koszyczki z białymi lub żółtymi kwiatami. Liście rumianku są pierzasto wcinane, podobne do koperku,  a cała roślina wydziela charakterystyczny, słodkawy zapach. Rumianek jest powszechnie spotykany w Europie, Azji i Ameryce Północnej. 

Skład chemiczny

Rumianek zawiera wiele cennych substancji chemicznych, które przyczyniają się do jego działania terapeutycznego. W składzie tej rośliny można znaleźć:

• Olejek eteryczny: Rumianek jest bogaty w olejek eteryczny, który jest głównie składany z związków o charakterystycznym zapachu, takich jak bisabolol i chamazulen. Te związki wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwalergiczne.
• flawonoidy,
• fitosterole,
• fenolokwasy,
• garbniki katechinowe,
• choliny,
• związki kumarynowe i śluzowe,

Działanie farmakologiczne

• Przeciwzapalne: Rumianek działa jako naturalny środek przeciwzapalny poprzez hamowanie produkcji mediatorów zapalnych, takich jak prostaglandyny i leukotrieny. Składniki aktywne rumianku, takie jak bisabolol i chamazulen, działają na receptory i enzymy zapalne, łagodząc stany zapalne i zmniejszając obrzęki.
• Przeciwbakteryjne: Wiele badań potwierdziło, że rumianek ma właściwości przeciwbakteryjne, zwłaszcza przeciwko bakteriom Gram-dodatnim. Olejek eteryczny rumianku hamuje wzrost i rozwój bakterii, takich jak Staphylococcus aureus i Escherichia coli. Działa również na drożdże i grzyby, takie jak Candida albicans.
• Przeciwalergiczne: Rumianek wykazuje działanie przeciwalergiczne, które może być przydatne w leczeniu alergii skórnych, takich jak pokrzywka czy łuszczyca. Składniki aktywne rumianku pomagają zmniejszyć reakcję alergiczną i łagodzą objawy takie jak swędzenie i zaczerwienienie skóry.
• Łagodzące: Rumianek ma właściwości łagodzące, które mogą pomóc w redukcji stresu, lęku i napięcia nerwowego. Wiele osób stosuje rumianek jako środek uspokajający i wspomagający sen.

Na co stosować rumianek?

• Problemy żołądkowo-jelitowe: Rumianek jest często stosowany w przypadku zaburzeń trawiennych, takich jak niestrawność, wzdęcia, zaparcia i biegunka. Ma działanie przeciwzapalne na błonę śluzową przewodu pokarmowego, łagodzi stany zapalne, a także reguluje perystaltykę jelit.
• Skórne problemy zapalne: Rumianek może być stosowany w leczeniu różnych schorzeń skórnych, takich jak trądzik, łuszczyca, egzema i oparzenia. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i łagodzi swędzenie i zaczerwienienie skóry.
• Infekcje dróg oddechowych: Napar z rumianku może być pomocny w łagodzeniu objawów infekcji dróg oddechowych, takich jak kaszel, zapalenie gardła i przeziębienie. Działa przeciwzapalnie na błonę śluzową gardła i nosa oraz wspomaga proces gojenia się.
• Leczenie ran i owrzodzeń: Rumianek ma właściwości antybakteryjne i przyspiesza gojenie się ran. Może być stosowany w postaci maści lub płukanek do leczenia ran, owrzodzeń, odleżyn i oparzeń. Działa kojąco na skórę, zmniejsza stan zapalny i przyspiesza regenerację tkanek.
• Problemy związane z menstruacją: Rumianek może być stosowany w przypadku dolegliwości związanych z menstruacją, takich jak bolesne miesiączki i nieregularny cykl. Ma działanie rozkurczowe na mięśnie macicy, co może pomóc w złagodzeniu bólu i regulacji cyklu menstruacyjnego.
• Problemy ze snem i lęki: Dzięki swoim właściwościom uspokajającym, rumianek może być stosowany jako naturalny środek wspomagający sen i redukujący objawy lękowe. Napary z rumianku lub suplementy z ekstraktem z rumianku mogą być przydatne dla osób borykających się z trudnościami w zasypianiu lub doświadczających napięcia nerwowego.
• Stany zapalne jamy ustnej: Rumianek jest często stosowany w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej, takich jak aftowe zapalenie jamy ustnej, zapalenie dziąseł i infekcje grzybicze. Może być stosowany w postaci płukanek lub jako składnik naturalnych past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej.
• Alergia: Olejek eteryczny z rumianku zawiera substancje azulenowe, które wykazują właściwości antyalergiczne i przeciwhistaminowe. Rumianek jest znany ze swojego regenerującego działania na skórę i błony śluzowe, co może być również przydatne w przypadku wystąpienia alergii. Ale uwaga: osoby uczulone na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae), takie jak nagietek czy krwawnik, mogą być również uczulone na rumianek i powinny unikać jego stosowania.

Jak stosować rumianek?

• Napary i herbatki: Jednym z najpopularniejszych sposobów stosowania rumianku jest przygotowanie naparów i herbatki. Łyżkę suszonych kwiatów rumianku można zalać szklanką wrzątku i pozostawić na kilka minut, a następnie odcedzić i pić. Taki napar można stosować doustnie w przypadku problemów trawiennych, infekcji dróg oddechowych, a także do płukania jamy ustnej w przypadku stanów zapalnych.
• Kąpiele i okłady: Rumianek można stosować w formie kąpieli lub okładów dla łagodzenia stanów zapalnych skóry, ukąszeń owadów, oparzeń lub do przyspieszenia gojenia się ran. Do kąpieli można dodać napar z rumianku lub wykorzystać olejek eteryczny rumiankowy.
• Maści i kremy: Rumianek jest również dostępny w postaci maści i kremów, które można stosować miejscowo na problemy skórne, rany, owrzodzenia i oparzenia. Te produkty zawierają ekstrakt z rumianku i inne składniki łagodzące, które wspomagają proces gojenia się skóry.
• Suplementy diety: Istnieją również suplementy diety, które zawierają ekstrakt z rumianku w postaci kapsułek lub tabletek. Takie suplementy mogą być stosowane w celu uzyskania korzyści zdrowotnych rumianku, zwłaszcza w przypadku problemów trawiennych, zdrowia skóry, stanów zapalnych i dolegliwości menstruacyjnych. 
• W kuchni: kwiat rumianku można dodawać tez do różnych potraw: sałatek, zup, mięs i ciast. A co powiecie na nalewkę rumiankową?

Są też inne, wizualnie podobne do rumianku zioła. Rumianek pospolity ma jedną cechę charakterystyczną, która pozwala na 100% odróżnić go od innych: dno koszyczka kwiatowego jest wewnątrz puste. Czyli jak przetnie się kwiatek na pół (w pionie) - to tam zobaczymy puste miejsce. No i nic innego tak nie pachnie!

Do podobnych roślin do rumianku możemy zaliczyć:

• Złocień (jastrun) - czyli tzw. margerytka. Kwiaty te rosły w ogrodzie mojego dzieciństwa, wiec trudno mi nawet uchwycić podobieństwo do rumianku - chyba tylko białe płatki i żółty środek. 
• Rumian polny - najłatwiej chyba odróżnić po listkach - są szersze, nie takie "koperkowate". Pachnie też trochę rumiankiem. Też był wykorzystywany w medycynie ludowej, chociaż działanie jest słabsze niż rumianku pospolitego. Może wywołać reakcję alergiczną!
• Maruna bezwonna (psi rumianek) - wygląda prawie tak samo i jest nawet częściej spotykana, bo o rumianek robi się coraz trudniej, a maruna jest bardziej odporna. Z pewnością jest większa, nie pachnie tak obłędnie i nie ma tego pustego miejsca w koszyczku.

Nie mogę nie wspomnieć o jeszcze jednym rumianku - bezpromieniowym.

Przyznam się, że tę roślinę pierwszą nazywałam rumiankiem i pewnie dlatego mam do niej sentyment. Teraz jakby odeszła już w zapomnienie, a szkoda. Jest rośliną leczniczą. Zawiera składniki o udowodnionym działaniu przeciwzapalnym, uspokajającym, antyseptycznym, przeciwalergicznym i rozkurczowym. Działa przeciwświądowo. Przede wszystkim znane jest jego działanie przeciwpasożytnicze i wspomagające trawienie. Nie podrażnia błon śluzowych. 

U kogo rumianek gości w domu na co dzień, tak jak u mnie?

Doceniasz to, co piszę i czerpiesz wartość z moich treści? Z przyjemnością przyjmę symboliczną wpłatę na kawę. Poświęcam dużo czasu i energii na tworzenie wartościowych materiałów a Twoje wsparcie pomoże utrzymać bloga bez żadnych ograniczeń, zapewniając pełną dostępność treści dla wszystkich.