Układ rozrodczy - zespół narządów (zewnętrznych i wewnętrznych), dzięki którym dany gatunek rozmnaża się.
UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI
źródło: Peter Abrahams "Atlas anatomii
Narządy płciowe męskie:
- wewnętrzne
- jądro
- najądrze
- nasieniowód
- gruczoł krokowy
- pęcherzyki nasienne
- gruczoły opuszkowo – cewkowe
- zewnętrzne:
- moszna
- prącie
- cewka moczowa
JĄDRO
- narząd parzysty
- kształtu owalnego
- najważniejsza funkcja – wytwarzanie komórek rozrodczych, czyli plemników oraz męskich hormonów płciowych – testosteronu i androgenu
- jądra położone są w worku mosznowym
- skóra i tkanka podskórna moszny charakteryzują się obecnością błony kurczliwej, zwiększającej jej rozciągliwość, co powoduje, że temperatura w worku mosznowym jest o 2 – 4 stopnie niższa niż w jamie brzusznej
- obniżona temperatura jest warunkiem prawidłowej spermatogenezy
NAJĄDRZA
- przylegają do jąder od góry, zachodzi w nich proces dojrzewania plemników (spermiogeneza) oraz ich magazynowanie
- zbudowane z głowy, trzonu i ogona, który przechodzi w nasieniowód
- w obrębie cewek najądrza plemniki uzyskują pełną dojrzałość, ruchomość i gotowość do zapłodnienia, które utrzymuje się do 42 dni
- podczas ejakulacji komórki mięśni gładkich najądrza powodują przesunięcie nasienia do nasieniowodu
NASIENIOWÓD
- przewód o długości do 50 – 60 cm
- wyprowadza nasienie z najądrza do cewki moczowej
- po połączeniu z przewodem wyprowadzającym pęcherzyka nasiennego nasieniowód kończy się krótkim ok. 2 cm przewodem wytryskowym, który przebija gruczoł krokowy i uchodzi na wzgórku nasiennym cewki moczowe
PLEMNIK
- Zbudowany jest z:
- główki zawierającej materiał genetyczny
- wstawki zawierającej mitochondria
- witki – umożliwiającej poruszanie się plemnika
GRUCZOŁ KROKOWY
- nieparzysty gruczoł położony poniżej pęcherza moczowego
- Składa się z dwóch płatów: lewego i prawego, połączonych węziną
- Odpowiada za produkcję płynu będącego jednym ze składników nasienia
- Przez jego miąższ przebiega część sterczowa cewki moczowej (dlatego gdy dochodzi do jego przerostu, na skutek mechanicznego ucisku cewki moczowej pojawiają się problemy z oddawaniem moczu)
PĘCHERZYKI NASIENNE
- narząd parzysty
- wydziela ok. 70 % objętości ejakulatu
- wydzielają m. in. węglowodany będące źródłem energii dla plemników
UKŁAD ROZRODCZY ŻEŃSKI
źródło: Peter Abrahams "Atlas anatomii"
Narządy płciowe żeńskie
- wewnętrzne:
- znajdują się w miednicy małej
- jajniki
- jajowody
- macica
- pochwa
- zewnętrzne:
- wzgórek łonowy
- wargi sromowe mniejsze
- wargi sromowe większe
- łechtaczka
- przedsionek pochwy
- gruczoły przedsionkowe
- opuszka przedsionka
- cewka moczowa (bo blisko)
MACICA
- narząd mięśniowy
- kształt gruszki
- wielkość zależna od wieku i przebytych porodów
- u kobiety, która nie rodziła około:
- długość – 7 cm
- szerokość – 4 cm
- grubość – 2,5 cm
- waga – 90 gram
- leży między pęcherzem moczowym a miednicą, wyróżnia się:
- dno
- trzon (w nim jama macicy, do której uchodzą jajowody) – jest to część ruchoma
- szyjkę (w niej kanał macicy) ok. 3-4 cm
- cieśń macicy
- ujście pochwowe
- ściana macicy zbudowana z 3 warstw
- warstwa środkowa – najgrubsza – mięsień gładki o spiralnym przebiegu włókien w obrębie trzonu i okrężnym w obrębie cieśni i szyjki macicy
- budowa mięśniówki umożliwia znaczne jej rozciągnięcie w okresie ciąży
JAJNIK
- narząd parzysty
- kształt owalny
- barwa biała lub jasnoróżowa
- leży w miednicy mniejszej w sąsiedztwie macicy, wewnątrz otrzewnowej
- wyróżnia się część korową i rdzenną
- w obrębie rdzenia znajdują się rozgałęzienia naczyń krwionośnych, limfatycznych oraz nerwów
- kora zawiera pęcherzyki jajnikowe, będące w różnym stadium rozwoju, zawierające komórki jajowe
- podstawową czynnością jajników jest
- wytwarzanie i uwalnianie komórki jajowej
- produkcja hormonów steroidowych, czyli estrogenów, progesteronu i androgenów
- czynność wewnątrzwydzielnicza związana jest ze wzrostem pęcherzyków, owulacją i powstawaniem ciałka żółtego
JAJOWODY
- są przewodami długości 7 – 14 cm, wyróżniamy:
- lejek zakończony strzępkami
- bańkę jajowodu
- cieśń
- część maciczną
- jajowód jest miejscem, w którym następuje zapłodnienie komórki jajowej, najczęściej w obrębie bańki
- funkcją tego narządu jest także transport komórki jajowej, a po zapłodnieniu rozwijającego się zarodka do macicy
POCHWA (WAGINA)
- narząd nieparzysty
- dł. ok 10 cm
- podobna do gruszki
- znajduje się między szyjką macicy a przedsionkiem pochwy
- u kobiet, które nie współżyły zamknięte jest częściowo błoną dziewiczą
- komórki nabłonka pochwy u kobiet w wieku rozrodczym są bogate w glikogen
- obecna w prawidłowej florze bakteryjnej pałeczka kwasu mlekowego powoduje wytwarzanie kwasu mlekowego (z glikogenu) zapewniając prawidłowy, kwaśny odczyn pochwy, chroniąc przed drobnoustrojami
