Chociaż demencja nie jest typowym objawem starzenia się, jednak kojarzona jest z osobami starszymi. Ok. 15% osób powyżej 65 roku życia jest dotknięta demencją, wraz z wiekiem wskaźnik ten wzrasta. Częściej pojawia się u kobiet. Wynika ze zmian zwyrodnieniowych, nowotworowych, naczyniowych, niewłaściwego odżywiania, wpływu czynników toksycznych oraz różnych chorób. Najczęstszą przyczyną jest choroba Alzheimera.
Definicja demencji wg WHO:
Demencja to zespół objawów wywołany chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak: pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena. Ponadto zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą, lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji. Takiemu obrazowi mogą nie towarzyszyć zaburzenia świadomości.
Rozwój demencji można podzielić na trzy etapy:
1. WCZESNY
- zaburzenia pamięci krótkotrwałej
- obojętność wobec dotychczasowych zainteresowań
- pierwsze trudności z samoobsługą
- nieradzenie sobie z podejmowaniem decyzji
- zaburzenia orientacji
- brak podzielności uwagi
Gdy objawy te dotykają bliską nam osobę, z którą mamy kontakt na co dzień - mogą nie być traktowane jako objawy postępującej demencji. Uważa się często, że osoba ta stała się złośliwa, kłótliwa, leniwa. Chcemy ją widzieć taką, jak zawsze, jaką pamiętamy - tymczasem napotykamy na sytuacje, które mogą mieć przykre konsekwencje w przyszłości.
Przykładem może być nieopłacanie rachunków. Chory bowiem nie wie, co zrobić, chowa rachunek do szuflady i tym samym uważa, że problem znika, po czym zapomina. Bywa, że rodzina znajduje cały stos nieopłaconych rachunków po kilku miesiącach i po interwencji komornika.
Osoby dbające całe życie o higienę, nagle zaczynają mieć brudne ręce, paznokcie, włosy.
Odkręcają gaz - nie pamiętając o zapaleniu (dobrze, że obecnie są różne zabezpieczenia).
A przede wszystkim - ciągle szukają. Tego, co przed chwilą miały w ręce, lub wydawało im się, że miały. A jeśli już ta rzecz się znajdzie - to nieraz w bardzo dziwnym miejscu.
2. UMIARKOWANY
- nasilają się objawy z pierwszego etapu
- zmiany osobowości
- zaburzenia snu, większa aktywność w nocy
- nietypowe dla danej osoby zachowania np. nagła agresja
- zaburzenia łaknienia
- nierozpoznawanie bliskich osób
- dezorientacja dotycząca czasu i przestrzeni, błądzenie
- zaburzenia koordynacji ruchowej, stąd częste upadki
- omamy i urojenia
- często depresja, prowadząca nawet do prób samobójczych
Często występują oskarżenia podopiecznych o przemoc fizyczną ze strony opiekuna, trucie, głodzenie.
Ludzie nie rozpoznają swoich bliskich - uważając je za obce osoby, które wtargnęły do domu lub za osoby znane w przeszłości. Uważają np. że syn - to dawno zmarły mąż. Nie rozpoznają też siebie w lustrze. A nieraz widzą kogoś, kogo nie ma.
Mamy też do czynienia z nietypowymi zachowaniami seksualnymi.
3. CIĘŻKI
- całkowita utrata pamięci
- brak jakiejkolwiek aktywności (niemożność chodzenia, poruszania się)
- wynikające z tego powikłania: zapalenie płuc, odleżyny, zanik mięśni
- niekontrolowanie czynności fizjologicznych
- chory głównie śpi
Na tym etapie pamiętać należy o właściwej pielęgnacji chorego unieruchomionego. Ważna jest profilaktyka przeciwodleżynowa, odpowiedni sposób karmienia (pokarm rozdrobniony lub zmiksowany), wykonywanie ćwiczeń biernych, zapobieganie przegrzaniu i wyziębieniu.
