Rana - to przerwanie ciągłości skóry lub błon śluzowych pod wpływem urazu mechanicznego, połączone z uszkodzeniem tkanek i krwotokiem.
Klasyfikacja ran:
1. ze względu na czynnik powodujący ranę:
- skutek urazu mechanicznego
- skutek urazu termicznego
- skutek działania prądu elektrycznego
- skutek różnych procesów chorobowych (cukrzyca)
- skutek działania czynników chemicznych
- skutek działania ciśnienia lub podciśnienia
- skutek działania energii promienistej (rtg)
2. ze względu na głębokość:
- otarcie - uszkodzenie naskórka
- rana powierzchowna - przerwanie ciągłości skóry i tkanki podskórnej
- rana głęboka - uszkodzenie tkanek znajdujących się pod skórą (mięśnie)
- rana powikłana - rana uszkadzająca narządy wewnętrzne
3. ze względu na mechanizm powstawania:
- rana cięta - powstała w wyniku działania ostrego narzędzia, które tnie; mocno krwawi
- rana kłuta - powstała w wyniku działania ostrego narzędzia, które wniknęło w głąb ciała - podejrzenie uszkodzenia tkanek wewnątrz ciała
- rana szarpana - rozciągnięcie skóry zakrzywionym narzędziem
- rana tłuczona - skutek działania tępo zakończonego narzędzia
- rana miażdżona - jw., ale może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych
- rana kąsana - skutek ugryzienia przez zwierzę lub człowieka
- rana oparzeniowa - skutek działania wysokiej temperatury, środka chemicznego lub promieniowania
- rana odmrożeniowa - skutek działania niskich temperatur
- rana postrzałowa - skutek działania wystrzelonego z broni pocisku
- rana zatruta - ukąszenie owadów, węży
4. ze względu na czystość rany:
- rana czysta - bakterii jest zbyt mało, by wywołać zakażenie.
- rana czysta skażona - skutek zabiegu chirurgicznego przeprowadzonego sterylnie, gdy wystąpiło otwarcie przewodu pokarmowego, moczowego
- rana skażona - w której wystąpiło zakażenie, nastąpił np. wyciek treści jelitowej do jamy brzucha
- rana zakażona - mocno zabrudzona, np. przy ukąszeniu, zachodzi zanieczyszczenie bakteriami beztlenowymi (np. laseczki tężca)
Gojenie się ran
- rychłozrost - czyste rany cięte i kłute - brzegi rany sklejają się
- ziarninowanie - przy znacznym ubytku skóry; na dnie rany powstaje ziarnina - tkanka łączna z dużą liczbą naczyń krwionośnych. Tworzy podłoże do odbudowy skóry i naskórka. Wymaga starannej pielęgnacji
- gojenie pod strupem - skrzepnięta krew tworzy strup, który jest naturalnym opatrunkiem. Pod nim występuje ziarninowanie. Głównie dotyczy otarć, oparzeń.
Czynniki opóźniające gojenie się ran
- rodzaj rany
- wiek poszkodowanego
- funkcjonowanie układu odpornościowego
- choroby współistniejące (np. cukrzyca, skaza krwotoczna, białaczka)
- stosowane leki (np. chemioterapia)
- niedożywienie
- niedobory witamin, mikroelementów
Pierwsza pomoc
- Oczyszczenie - przepłukanie solą fizjologiczną, środkiem odkażającym lub zwykłą wodą z kranu. W razie niemożności samodzielnego oczyszczenia rany należy poszukać pomocy chirurga, nie powinno się samemu wyciągać zanieczyszczeń tkwiących głębiej w ranie.
- Dezynfekcja - odkażenie brzegów rany odpowiednim środkiem (np. Octenisept). Nie należy przecierać rany, aby nie przenieść bakterii ze skóry
- Zabezpieczenie rany odpowiednim opatrunkiem. Nie nakładać na ranę waty, chusteczek higienicznych.
W szczególnych przypadkach, gdy rana wymaga wezwania pomocy medycznej,czyli:
- w przypadku ran głowy, szyi, klatki piersiowej, brzucha, amputacji kończyn, gdy osoba poszkodowana jest nieprzytomna, gdy istnieje podejrzenie krwotoku wewnętrznego
należy:
- zatamować krwotok
- zabezpieczyć ranę opatrunkiem
- ułożyć w pozycji bezpiecznej, jeśli poszkodowany jest nieprzytomny
- unieruchomić kończynę, jeśli istnieje podejrzenie złamania
- kontrolować czynności życiowe
