ZMĘCZENIE - odruch obronny organizmu przed wyczerpaniem. Obniża zdolności do kontynuowania tego,co właśnie robimy. Potrzebujemy więc przerwy - wypoczynku.
Jeżeli tych przerw nie ma lub są zbyt krótkie - zmęczenie nasila się.
Mówię: "Jestem zmęczona" - co wtedy czuję, jakie są objawy zmęczenia?
- gorzej reaguję na różne bodźce
- mam gorszą koordynację ruchową
- ogarnia mnie poczucie senności
- odczuwam zmienne nastroje
- popełniam błędy
- odczuwam ból głowy
Szczególną formą zmęczenia jest ZNUŻENIE. Jedno z drugim nie musi iść w parze. Człowiek zmęczony fizycznie może mieć wystarczająco dużo sił psychicznych, motywacji, chęci do aktywności - aby tej aktywności nie zaniedbać. Za to znużenie może powodować mniejszą efektywność pracy, pomimo braku zmęczenia fizycznego. Znużenie spowodowane może być np. monotonią wykonywanej pracy, pomimo że nie jest ona wyczerpująca fizycznie, więc trudno mówić tu o zmęczeniu.
Robię więc przerwę w pracy. Co jednak, gdy przerwa ta jest zbyt krótka, a zmęczenie kumuluje się? Dochodzi do PRZEMĘCZENIA, które jest już stanem patologicznym i zależy od braku równowagi pomiędzy zmęczeniem a wypoczynkiem. Jeśli w pracy koleżanki mówią ci: "Źle dzisiaj wyglądasz!" - to (poza oczywiście złośliwością koleżanek) może oznaczać, że jesteś przemęczona, gdyż ma ono bowiem także wpływ na wygląd. Do wyżej wymienionych objawów zmęczenia, przy przemęczeniu dochodzą:
- osłabienie pamięci
- rozdrażnienie
- trudności w podejmowaniu decyzji
- brak łaknienia
- zaburzenia snu
- stany depresyjne
Czy zmęczenie może być chorobą? Tak. Wówczas mamy do czynienia z
WYCZERPANIEM. Występują już problemy wymagające interwencji lekarskiej:
- zahamowanie niektórych procesów psychicznych (pamięci)
- spadek masy ciała na skutek braku apetytu
- problemy z krążeniem
- zagrożenie chorobami przewlekłymi (nadciśnienie, choroba wrzodowa)
Każdy to wie i ja też powtarzam to zdanie, być może za często: każdy organizm jest inny. Zmęczenie też dla każdego oznacza coś innego, jest indywidualne. Warto więc poznać siebie, aby mieć wpływ na jakość swojego życia, a na poprawę jakości na pewno wpływa umiejętność minimalizowania zmęczenia. Zmęczenie zależy od naszego wieku, stanu zdrowia, sprawności fizycznej, otoczenia, w którym spędzamy czas, pracujemy, a także od naszego charakteru. Na wiek co prawda wpływu nie mamy, ale na resztę już tak. Co możemy zrobić?
zrobić badania profilaktyczne
Zmęczenie może być zarówno przyczyną, jak i objawem choroby (np. cukrzycy, niedoczynności tarczycy, anemii i in.)
dotlenić się
Otwórzmy szeroko okno (tak, zimą też). Całe nasze ciało, każda jego komórka woła o tlen! Zróbmy kilka ćwiczeń oddechowych. Przy pracy fizycznej, uprawianiu sportu - organizm zwiększa swoje zapotrzebowanie na tlen.
pić
Oczywiście wodę. Najczęściej przy oznakach zmęczenia robimy sobie "małą czarną", a tymczasem zmęczenie może być jednym z objawów odwodnienia. Zagęszczona krew powoduje mniejszą wydajność pracy serca, przez to z kolei krew dostarcza mniejsze ilości tlenu i substancji odżywczych do tkanek i narządów.... Napijmy się wtedy wody, a zmęczenie nas opuści.
dobrze się odżywiać
Niedobór witamin (B, C), składników mineralnych (magnez, żelazo) wzmagają poczucie zmęczenia. Różnego rodzaju "energetyki", w tym kawa, cola, słodycze, działają jedynie na krótko, więc nie warto ich nadużywać. Chociaż czekoladą warto od czasu do czasu się poczęstować!
spać
Dbać nie tylko o ilość, ale i jakość snu. Przejadanie się przed snem nie jest dobrym pomysłem.
przestrzegać rytmu dobowego
W skrócie: działamy w dzień, śpimy w nocy. Nie odwrotnie. Książka, film, Facebook, blog - to wszystko wciąga, ale umiejmy przerwać we właściwym momencie! A najważniejsze decyzje i wysiłek umysłowy pozostawmy sobie na pierwszą połowę dnia.
ruszać się
Nawet, jeśli z pracy przychodzimy zmęczeni, to gdy pobiegamy na świeżym powietrzu, pogramy w piłkę lub chociaż pospacerujemy - od razu podnosi się nam poziom energii!
nie stresować się
Czyli to, co powtarza mi mój lekarz do znudzenia. Przyznaję mu rację, ale...
pamiętać o warunkach pracy
Każdy z nas przechodził szkolenie BHP i wie, o co chodzi. Światło (raczej jego brak), hałas, nieprawidłowa pozycja przy wykonywaniu różnych czynności (dźwiganiu, przemieszczaniu pacjenta), bałagan (w domu zresztą też), nieprawidłowe ubranie - to wszystko powoduje, że męczymy się szybciej i bardziej niż zwykle.
być sobą
A nie maszyną, robotem, który zawsze musi wszystko zdążyć, być najlepszy, pierwszy, martwi się o wszystko i pamięta o wszystkim, stawia sobie najwyższą poprzeczkę, a zapomina o najważniejszym: że nikt nie jest niezastąpiony.
Zmęczenie jest potrzebne. Ostrzega nas, że przekroczyliśmy pewną granicę. Ale nie sztuką jest przezwyciężać je resztką sił za wszelką cenę, aż do wyczerpania. Sztuką jest zadbać o siebie na co dzień, a w niektórych sytuacjach powiedzieć "STOP - teraz muszę się zregenerować" - i działać dalej z nowym zapasem sił.
Podzielicie się swoimi sposobami walki ze zmęczeniem?
