Opierając się na badaniach holenderskiego naukowca, Nico Henri Frijdy, przedstawić można trzy definicje emocji:
- Emocja - jako wynik świadomej lub nieświadomej oceny zdarzenia, które wpływa na cele lub interesy podmiotu. Emocja pozytywna - gdy zdarzenie jest zgodne z celami i interesami, a negatywna – jeśli niezgodne.
- Emocja uruchamia priorytet do określonego działania i nadaje mu priorytet pilnego.
- Emocja - jako szczególny rodzaj stanu psychicznego
Emocji często towarzyszą zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne oraz reakcje behawioralne.
Przyczyną emocji jest zależność pomiędzy bodźcem, a nastawieniem poznawczym wynikającym z dotychczasowych doświadczeń.
Istnieją różne czynniki wywołujące emocje:
- UNIWERSALNE – mające wspólne właściwości potrzebne do aktywacji danej emocji (Ekman), podobnej u wszystkich (ważnej np. z punktu widzenia przetrwania)
- INDYWIDUALNE – emocje pojawiają się w wyniku procesu uczenia i doświadczeń (określony sygnał jest zapowiedzią czegoś niekorzystnego), zależą od przebiegu doświadczenia jednostki
Wyróżniamy następujące systemy aktywacji emocji:
- neuronalny – biologiczna podstawa powstawania emocji oparta na strukturze połączeń nerwowcy w OUN. Może samodzielnie wywołać emocje. Mechanizmem aktywacji może być np. regulacja temperatury krwi wpływającej do mózgu.
- sensomotoryczny - emocje są aktywowane przez procesy sensomotoryczne. Przyjęcie odpowiedniej postawy ciała lub wyrazu twarzy aktywizuje daną emocje.
- afektywny – emocje powstają na skutek bodźców biologicznych (reakcja odruchowa)
- poznawczy – emocje powstające przez procesy porównania, oceny, wyciągania wniosków itp.
Wg Paula Ekmana - psychologa specjalizującego się w dziedzinie emocji i motywacji, wyróżniamy 7 rodzajów emocji:
- strach
- wstręt
- szczęście
- zdziwienie
- pogarda
- złość
- smutek
Emocje możemy podzielić na pierwotne i wtórne.
- Pierwotne – ukształtowane na drodze ewolucji, związane są z zaspokajaniem potrzeb i wywołują stan przyjemny lub przykry. Doświadczane i rozpoznawane są przez wszystkich.
- Wtórne (pochodne) – jest to kombinacja emocji podstawowych, a ich ekspresja zależy od wzorców kulturowych (Ekman). Emocje pochodne pojawiają się w rezultacie działania emocji podstawowych w określonych sytuacjach. Np. poczucie winy – jako rezultat strachu przed karą za popełniony czyn (Kemper).
Jedną z emocji określanych jako negatywna – jest smutek. Charakteryzuje się poczuciem krzywdy, przygnębieniem, mniejszą energią, żalem. Często towarzyszy mu płacz.
Przyczyną smutku mogą być samokrytyczne myśli, problemy w relacjach z ludźmi, błędna interpretacja doświadczeń, brak pozytywnego myślenia o przyszłości.
Smutek może być konstruktywny – pomaga skonfrontować własne wyobrażenia z rzeczywistością i wyciągnąć odpowiednie wnioski. Jednakże w zależności od czasu trwania (powyżej 2 tygodni) może przerodzić się w depresję .
Charakteryzuje się ona stałym obniżeniem samopoczucia, niską samooceną, prowadzi wręcz do niemożności funkcjonowania w codziennym życiu
Jest jednym z
zaburzeń emocjonalnych
Zaburzenia emocjonalne
to nieprzyjemny stan emocjonalny, który charakteryzuje się przeżywaniem strachu, stresu przykrości. Mogą to być stany lękowe, fobie, zaburzenia snu. Stan ten może trwać bardzo długo (lata) i utrudniać normalne funkcjonowanie.
Wg Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego do zaburzeń emocjonalnych zaliczamy:
zaburzenia nastroju:
- depresja - towarzyszy jej często głęboki smutek i myśli samobójcze, brak energii do działania
- mania - nadmiar energii, funkcjonowanie impulsywne i nieuporządkowane
- oraz zaburzenia lękowe – fobie, napady paniki
W zależności od czasu trwania wyróżniamy:
Ekspresje - trwają sekundy - emocja wyrażana za pomocą mimiki, pozycji ciała, ruchu, dźwięku. Sygnały, po których obserwator może odgadnąć przeżywaną emocję u drugiej osoby.
Emocje zwerbalizowane, nazwane, uświadomione - od kilku minut do kilku godzin.
Nastroje trwają od kilku godzin do kilku miesięcy.
Zaburzenia emocjonalne - od kilku tygodni do kilku lat.
Cechy osobowości - lata lub całe życie
