Mocz składa się w 95 % z wody oraz produktów przemiany materii.
Mocz prawidłowy:
- Barwa - słomkowożółta
- Ciężar właściwy - 1010 - 1030 g/l
- Odczyn (pH) - kwaśny
- Objętość - 500 - 2000 ml na dobę, wydalany 4 - 5 razy na dobę
Mikcja - jedno oddanie moczu (świadome).
Diureza - oddawanie moczu w ciągu doby.
Częstomocz - oddawanie moczu powyżej 7 razy na dobę w małych ilościach. Przy zakażeniach pęcherza moczowego, rozroście gruczołu krokowego, zmniejszeniu objętości pęcherza (guzy, ciąża)
Wielomocz (poliuria)- wydalanie moczu w ilości powyżej 3 litrów na dobę. Przy cukrzycy, niewydolności nerek, ale także przy nadmiernym spożywaniu płynów.
Białkomocz - występowanie białka w moczu przy chorobach nerek
Cukromocz - występowanie cukru w moczu. Może być objawem cukrzycy.
Nietrzymanie moczu - niekontrolowane wyciekanie moczu przez cewkę moczową.
- częściej występuje u kobiet.
- po zabiegach operacyjnych układu moczowo - płciowego
- przy niektórych chorobach (przerost gruczołu krokowego, udar mózgu, cukrzyca, SM)
- przy zażywaniu niektórych leków.
Bezmocz (anuria) wydalanie mniej niż 100 ml moczu na dobę. Stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.
Skąpomocz (oliguria) - zbyt mała ilość oddawanego w ciągu doby moczu, poniżej 400 -500 ml u dorosłych. Występuje przy gorączce, nadmiernej utracie wody (wymioty, biegunki), w ostrej niewydolności nerek
Krwiomocz - obecność krwinek czerwonych w moczu, objaw wielu poważnych chorób. Kolor moczu od różowego do brązowego,ale - uwaga - nie musi być zmieniony!
Nykturia- oddawanie moczu częściej niż jeden raz w porze nocnej. Objaw ten występuje w niewydolności serca, niewyrównanej cukrzycy, przeroście prostaty, a także w niektórych chorobach
nerek.
Zatrzymanie moczu - niezdolność opróżnienia pęcherza przez cewkę moczową.
Dyzuria - bolesne oddawanie moczu przy opryszczce, kamieniach, grzybicy.
Bilans płynów - Zapisywanie przez opiekuna objętości płynów pobranych i traconych przez pacjenta w ciągu 24 godzin.
- bilans dodatni - ilość wydalonych płynów jest większa niż ilość płynów przyjętych
- bilans ujemny - ilość wydalonych płynów jest mniejsza niż ilość płynów przyjętych