1. Krok pierwszy - Plan działania
- Wykaz problemów higienicznych i opiekuńczych chorego
- Wykaz zaplanowanych czynności i niezbędnych do wykonania zadania
- Wykaz materiałów i środków czystości potrzebnych do wykonania zadania
- Wykaz przyborów toaletowych i sprzętu potrzebnych do wykonania zadania
Ad. 1
- Pacjent jest leżący, nie może samodzielnie zmienić bielizny osobistej
- Bieliznę należy zmienić z powodu jej przepocenia i zabrudzenia
- Zmiana bielizny osobistej jest ważnym elementem profilaktyki odleżyn i codziennej higieny
- Zmiana bielizny osobistej zapewnia pacjentowi czystość, poprawę estetyki i samopoczucia
Ad. 2
Wykaz niezbędnych czynności według kolejności ich wykonania:
- Sprawdzenie jak się pacjent czuje
- Poinformowanie pacjenta o potrzebie i sposobie zmiany bielizny osobistej i uzyskanie jego zgody na wykonanie tej czynności
- Zadbanie o odpowiednią temperaturę w pokoju pacjenta
- Przygotowanie materiałów pomocniczych, środków higienicznych i sprzętu niezbędnych do wykonania zadania
- Dostosowanie wysokości łóżka i opuszczenie zagłówka
- Zapewnienie pacjentowi intymności
- Higieniczna dezynfekcja rąk
- Założenie ochronnego fartucha z folii
- Założenie rękawiczek ochronnych
- Zdjęcie koszuli brudnej i wrzucenie do wózka na brudną bieliznę
- Założenie koszuli czystej
- Bezpieczne i wygodne ułożenie pacjenta
- Wyrównanie wierzchniego przykrycia
- Dostosowanie wysokości łóżka
- Uporządkowanie otoczenia
- zdjęcie fartucha foliowego i rękawiczek ochronnych
- higieniczna dezynfekcja rąk
- udokumentowanie wykonania czynności
Ad. 3
Wykaz materiałów pomocniczych i środków higienicznych:
- materiały pomocnicze:
- rękawiczki ochronne
- ochronny fartuch foliowy
- czysta koszula lub piżama
- środki higieniczne:
- środek do dezynfekcji rąk
- wykaz sprzętu:
- taca
- parawan
- wózek na brudną bieliznę pościelową
- pojemnik na odpady medyczne
Krok 2 – wykonanie zadania
- Zapytam pacjenta, jak się czuje i czy wyrażą zgodę na zmianę bielizny osobistej (jeżeli wyrazi zgodę, przygotuję tacę z czystą piżamą lub koszulą, ochronnym fartuchem z folii i rękawiczkami ochronnymi) - przygotuję też wózek na brudną bieliznę
- Uprzedzę pacjenta, jaką czynność będę wykonywał, jeżeli pacjent się zgadza lub nic nie mówi, ale nie protestuje, przygotuję pokój (zamknę okno i drzwi, aby uniknąć przeciągów), sprawdzę temperaturę pomieszczenia (ok. 22 stopni), na szafce przy łóżku postawię tacę z materiałami do wykonania zadania
- W okolicy szczytu łóżka ustawię wózek na brudną bieliznę, zasłonię łóżko parawanem, ustawię odpowiednią dla siebie wysokość łóżka
- Wykonam higieniczną dezynfekcję rąk, założę ochronny fartuch z folii i rękawiczki ochronne
Zmiana koszuli:
- Zdejmę dodatkowy koc, odłożę górny brzeg wierzchniego przykrycia
- Zapytam pacjenta, czy może unieść pośladki (jeżeli tak, to w trakcie unoszenia podsunę jego koszulę ku górze, następnie pomogę pacjentowi usiąść i podsunę mu koszulę aż po barki); jeżeli pacjent nie może podnieść pośladków i trzeba by było go podtrzymywać za plecy w trakcie zdejmowania, odwrócę podopiecznego na bok i w tej pozycji podsunę mu koszulę
- Ułożę pacjenta na plecach i zdejmę mu koszulę najpierw z ręki bliżej siebie, następnie przez głowę i z ręki leżącej dalej ode mnie (podczas zdejmowania koszuli pacjent jest okryty kołdrą) - bez potrzeby pacjenta nie wolno obnażać
- Brudną koszulę włożę do wózka na brudną bieliznę
- Wezmę z tacy czystą koszulę, pofałduję i ułożę od strony pleców pacjenta, a następnie założę w kolejności przez głowę, ręka dalsza, ręka bliższa, a potem zsunę ją na klatkę piersiową
- Odwrócę pacjenta na bok, zsunę koszulę w dół i wyrównam ją na plecach, po czym odwrócę pacjenta na plecy, ułożę wygodnie i poprawię ułożenie pościeli – prześcielę łóżko
Zmiana bluzy piżamy:
- Ustawię odpowiednią dla siebie wysokość łóżka
- Zdejmę dodatkowy koc, odłożę górny brzeg wierzchniego okrycia
- Odepnę guziki bluzy piżamy i rozwiążę tasiemki w pasie spodni, jeżeli spodnie są mocowane troczkami
- Poproszę pacjenta by uniósł pośladki i podciągnę bluzę piżamy ku górze, następnie pomogę pacjentowi usiąść i podciągnę mu bluzę aż do barków, zdejmę bliższy rękaw, przesunę za pacjentem na lewą stronę łóżka i zdejmę rękaw dalszy (gdy pacjent nie może podnieść pośladków i samodzielnie siedzieć w trakcie zdejmowania góry piżamy, leżącego pacjenta odwrócę na bok i w tej pozycji podsunę mu bluzę na tyle wysoko, by zdjąć rękaw) - bluzę przesunę za głową pacjenta, ułożę go na plecach i zdejmę drugi rękaw
- Brudną bluzę włożę do wózka na brudną bieliznę
- Nałożę rękaw czystej bluzy na rękę dalszą, pozostałą cześć bluzy przesunę pod uniesioną głową pacjenta na bliższą stronę łóżka, nałożę rękaw na rękę bliższą, następnie Odwrócę pacjenta na bok plecami do siebie, wygładzę bluzę i jednocześnie z bioder zsunę mu spodnie
- Ułożę pacjenta na plecach i zapnę mu guziki
Uwagi pomocnicze:
- Zawsze należy sprawdzić, czy pacjent nie ma założonego wenflonu lub opatrunku na ręce, a także czy nie cierpi na ograniczenie ruchomości kończyn lub porażenie jednej ze stron ciała
- Zdejmowanie piżamy zaczyna się zawsze od zdrowej lub sprawniejszej ręki, a zakładanie od słabszej
- Jeżeli chory ma założony wenflon, to najpierw zdejmuje się rękaw z ręki bez wkłucia, a następnie ostrożnie z drugiej ręki
- Nakładając bluzę piżamy, zaczyna się z kolei od ręki z wkłutym wenflonem (ostrożnie wkłada się zmarszczony rękaw bluzy, stopniowo go prostując tak, by uniknąć ciągnięcia rękawem po wenflonie)
Zdejmowanie spodni:
- Jeżeli wcześniej tego nie zrobiłem (dotyczy sytuacji gdy zmieniam tylko spodnie), ustawię odpowiednią dla siebie wysokość łóżka, zdejmę dodatkowy koc i odłożę górny brzeg okrycia, a także rozsznuruję spodnie pacjenta
- Jeżeli pacjent nie jest w stanie unieść pośladków do zsunięcia spodni, nie ściągnę ich na siłę, tylko pomogę mu ugiąć nogi w kolanach i trzymając za kolana, pchnę je ruchem tzw. kołyski raz w lewo raz w prawo, w wyniku czego pośladek się nieco uniesie, co wystarczy by zsuwać po trochu spodnie, naprzemiennie z lewego i prawego pośladka (jeżeli pacjent nie może zgiąć nóg w kolanach, odwrócę go na bok, zabezpieczę mu plecy jedną ręką, a drugą zsunę spodnie z pośladków), następnie odwrócę pacjenta na plecy i zsunę mu spodnie piżamy ku dołowi
- Brudne spodnie włożę do wózka na brudną bieliznę
- Wezmę czyste spodnie i zmarszczę ich nogawki
- Włożę stopy pacjenta w zmarszczone nogawki
- Podciągnę nogawki aż do pośladków chorego (jeżeli pacjent nie może unieść pośladków, spodnie nasuwa się na pośladki metodą odwracania na boki, tak jak przy zdejmowaniu) - przed ułożeniem pacjenta na plecach rozprostowuję i wygładzę bluzę od piżamy
- Jeżeli spodnie nie mają gumki, zawiążę troczki je mocujące
Dalsze postępowanie:
- Ułożę pacjenta w wygodnej pozycji
- Dostosuję wysokość łóżka do potrzeb pacjenta
- Uporządkuję otoczenie, prześcielę łóżko i odsłonię parawan
- Zdejmę fartuch foliowy i rękawiczki (rękawiczki i fartuch foliowy wrzucę do pojemnika na odpady medyczne)
- Wykonam higieniczną dezynfekcję rąk
- W dokumentacji potwierdzę wykonania czynności
Na końcową ocenę poza wykonaniem czynności w sposób prawidłowy i w odpowiedniej kolejności mają wpływ:
- Utrzymywanie kontaktu słownego z pacjentem w trakcie wykonywania czynności
- Utrzymanie porządku na stanowisku pracy
- Bezpieczeństwo (czy zdający jest świadomy ryzyka zmiany pozycji ciała w trakcie rozbierania i ubierania pacjenta oraz unikanie wyziębienia i przeciążeń fizycznych - podczas ścielenia należy wykonywać jak najmniejsza liczbę ruchów angażujących pacjenta w celu jego odciążenia)
- Zachowanie prawa do intymności (osłonięcie parawanem i unikanie zbędnego obnażania pacjenta) oraz poszanowanie godności osobistej chorego (pytanie o zgodę)
- Uzasadnienie kolejności wykonywania czynności w fazie planowania, przygotowania i wykonania, ułożenie założonego wenflonu
- Dokonanie przez zdającego oceny wykonanej zmiany bielizny osobistej z uwzględnieniem zaspokojenia potrzeby estetycznej, higienicznej i zdrowotnej (profilaktyka odleżyn)
- Delikatność w postępowaniu z pacjentem
- Prawidłowe wygładzenie piżamy pod plecami i pośladkami pacjenta
- Odpowiednia pozycja ciała zdającego podczas ścielenia, by oszczędzać kręgosłup (przy schylaniu się kończyny zgięte w stawach kolanowych)
