- rozpoznanie stanu fizycznego i higienicznego pacjenta
- higieniczne mycie rąk
- założenie rękawiczek
Przygotowanie pacjenta:
- poinformowanie pacjenta o planowanych działaniach
- uzyskanie zgody na przeprowadzenie toalety
- zapewnienie warunków intymności
- zapewnienie pacjentowi wygodnej i bezpiecznej pozycji
Przygotowanie materiałów, sprzętów, otoczenia:
1. Przygotowanie zestawu:
- parawan
- rękawiczki
- miska nerkowata
- mydło lub inny środek myjący
- myjki
- dwa ręczniki
- jednorazowe gaziki, waciki, patyczki higieniczne
- maści pielęgnacyjne, ochronne np. Sudocrem, maść witaminowa, oliwka, talk, balsam do ciała.
- spirytus salicylowy lub specjalne zawiesiny
- dzbanek z ciepłą wodą
- miednica z wodą o temperaturze 43-46 st.C
- basen
- szczotkę do paznokci, szczotkę i grzebień do włosów,
- nożyczki lub cążki do paznokci,
- kubek z ciepłą wodą do mycia zębów, szczoteczkę i pastę
- podkłady higieniczne
2. Zamknięcie w sali okien i drzwi.
3. Zapewnienie temperatury w pomieszczeniu - 22-26 st.C.
4. Zabezpieczenie łóżka parawanem.
5. Ustawienie miednicy na krześle, tacy z zestawem na stoliku przyłóżkowym oraz zawieszenie ręczników i myjek na poręczy krzesła.
6. Obluzowanie wierzchniego przykrycia (rozwinięcie zawinięć koca, w nogach podwinięcie pod spód wyrównanie z materacem).
Sposób wykonania:
Mycie zębów
- Podłożenie pod brodę pacjenta ręcznika
- Uniesienie głowy pacjenta (lewą ręką)
- Podanie kubka z wodą do przepłukania jamy ustnej (prawą ręką)
- Odstawienie kubka na stolik i podanie miski nerkowatej
- Podanie pacjentowi szczoteczki z nałożoną pastą
- Pacjent myje zęby samodzielnie lub robi to opiekun, jeśli możliwości pacjenta w tym zakresie są ograniczone.
- Odłożenie szczoteczki
- Naprzemienne podawanie wody i miski aż do momentu całkowitego wypłukania jamy ustnej
- Osuszenie ręcznikiem ust pacjenta
- Wyjęcie ręcznika spod brody pacjenta i i zawieszenie go na poręczy krzesła
Mycie twarzy oczu, uszu, nosa i szyi
- Zdjęcie pacjentowi koszuli i zawieszenie jej na poręczy łóżka
- Podłożenie pod głowę ręcznika (podniesienie prawą ręką od strony dalszej głowy pacjenta, a lewą od strony bliższej wsunięcie ręcznika, tak aby jego końce znalazły się na barkach chorego).
- Zamoczenie myjki (bez mydła) i zmycie powieki dalszej, w kierunku od zewnętrznego do wewnętrznego kąta oka.
- Zmycie powieki bliższej (zużycie innej myjki co zmniejsz ryzyko przeniesienia zakażenia). W przypadku sklejonych powiek, obecności zaschniętej wydzieliny, pozostawienie na około 30 sekund zwilżonego wodą gazika, a następnie zmycie powiek.
- Oczyszczenie za pomocą patyczków higienicznych z nawinięta watą jamy nosowej dalszej, a następnie bliższej (jeżeli istnieje taka konieczność).
- Umycie twarzy pacjenta za pomocą ruchów okrężno-posuwistych z zachowaniem następującej kolejności: czoło, policzek dalszy, nos, policzek bliższy, broda, okolica pod nosem i usta (zgodnie z życzeniami chorego myjemy namydloną myjką lub samą wodą).
- Obsuszenie umytej twarzy.
- Nałożenie na usta i okolice wejścia jam nosowych (jeśli są wysuszone) maści pielęgnacyjnej.
- Oczyszczanie widocznej części przewodu słuchowego zewnętrznego ucha dalszego za pomocą zamoczonego gazika i patyczków higienicznych - w tym celu należy lekko skręcić głowę pacjenta w bok, czynność powtarzamy, aż do momentu gdy wymieniane gaziki i patyczki będą czyste.
- Umycie za pomocą myjki z mydłem wewnętrznej i zewnętrznej strony dalszej małżowiny usznej i osuszenie jej.
- Umycie ucha bliższego - powtórzenie czynności 9 i 10.
- Umycie i osuszenie szyi pacjenta.
- Usunięcie lewą ręką ręcznika spod głowy pacjenta (prawą ręką podniesienie głowy od strony dalszej jego głowy).
- Dokonanie zmiany wody w miednicy - możemy ją zmieniać częściej, jeżeli jest ona brudna, chłodna lub zawiera zbyt dużo mydlin
Mycie kończy górnych
- Odsłonięcie kończyny górnej dalszej pacjenta.
- Podłożenie ręcznika w taki sposób, aby w okolicy pachy można było go założyć na wierzchnie przykrycie.
- Ustawienie pod dłonią pacjenta miednicy z wodą, a obok mydelniczki.
- Umycie kończyny górnej, najpierw strony zewnętrznej przedramienia i ramienia, a następnie strony wewnętrznej (w celu pobudzenia i ułatwienia odpływu żylnego stosowanie silniejszego ucisku podczas ruchu podczas ruchów myjki do góry).
- Umycie dołu pachowego, w celu lepszego dostępu do pachy uniesienie ręki.
- Umycie dłoni pacjenta (należy pamiętać o używaniu szczoteczki do paznokci).
- Odstawienie mydelniczki na tace, podniesienie kończyny pacjenta (lewą ręką) oraz zsunięcie w dół łóżka miednicy (prawa ręką).
- Ułożenie ręki pacjenta na ręczniku i odstawienie miednicy na krzesło.
- Wytarcie ręki ręcznikiem znajdującym się pod nią a następnie nakrycie wierzchnim przykryciem.
- Obcięcie paznokci u palców ręki, gdy wystają one poza opuszki palców.
- Umycie kończyny górnej bliższej.
Mycie klatki piersiowej i brzucha
- Ułożenie na wierzchnim przykryciu ręcznika
- Przytrzymanie go od góry i wsunięcie ręki pod ręcznik. Uchwycenie górnego brzegu wierzchniego przykrycia i wysunięcie go spod ręcznika bez odkrywania klatki piersiowej pacjenta, do okolicy bioder pacjenta.
- Umycie klatki piersiowej od strony dalszej i bliższej (wsunięcie namydlonej myjki pod ręcznik, tak aby nadmiernie nie odsłonić klatki piersiowej, szczególnie u kobiet).
- Ocena stanu skóry pod piersiami, głównie u kobiet. Po umyciu należy ten obszar dokładnie spłukać i osuszyć.
- Osuszenie klatki piersiowej ręcznikiem, który ją okrywa.
- Umycie brzucha, pępka i okolic bioder, w ten sam sposób jak klatkę piersiową.
- Osuszenie umytych okolic (uchwycenie za dolny koniec ręcznika i górny wierzchniego przykrycia i wykonanie ruchu do góry, równocześnie naciągając przykrycie na pacjenta i zdejmując z niego ręcznik).
- Dokonanie zmiany wody w miednicy.
UWAGA! Jak zwróciła uwagę jedna z Czytelniczek, za co dziękuję - w książce pani Szwałkiewicz "Opiekun medyczny w praktyce" podana jest nieco inna kolejność wykonywanych czynności. Mianowicie: po umyciu klatki piersiowej i brzucha przechodzimy do mycia pleców i pośladków, a dopiero potem kończyn dolnych.
Mycie kończyn dolnych
- Ułożenie kończyn dolnych pacjenta w odwiedzeniu.
- Ujęcie dolnej części wierzchniego przykrycia w fał i umieszczenie go pomiędzy kończynami pacjenta tak, tak aby została odkryta dalsza kończyna dolna ( zwrócenie uwagi na równoczesne osłonięcie krocza).
- Ugięcie kończyny dolnej dalszej w kolanie i położenie w poprzek w miejscu poniżej uda ręcznika (tak aby ochraniał on wierzchnie przykrycie łóżka: prześcieradło, kołdrę.
- Umycie spłukanie i wytarcie uda.
- Włożenie ręcznika pod podudzie i stopę.
- Wstawienie pod stopę miednicy i położenie obok mydelniczki.
- Umycie spłukanie podudzia.
- Umycie stopy-podczas jej mycia mocne naciskanie na jej podeszwę (masaż) oraz używanie szczoteczki do paznokci, jeżeli istnieje konieczność, zastosowanie pumeksu.
- Usuniecie miednicy i mydelniczki z łóżka.
- Wytarcie podudzia i stopy.
- Obcięcie paznokci u palców stopy oraz zrogowaciałego naskórka na piętach .
- Umycie drugiej kończyny dolnej w ten sam sposób co pierwszej.
- Dokonanie zmiany wody w miednicy.
Mycie pleców i pośladków
- Ułożenie pacjenta na boku.
- Założenie wierzchniego przykrycia na pacjenta (tak , aby uwidocznione zostały plecy).
- Ułożenie wzdłuż pleców na przykryciu łóżka ręcznika i posunięcie go jak najbliżej pacjenta, a nawet nieznacznie pod ciało.
- Zmiana myjki na czystą.
- Umycie pleców, pośladków, na końcu szpary pośladkowej.
- Osuszenie umytych części ciała, dodatkowo natarcie ich np. spirytusem salicylowym, liotonem lub oliwką i wykonanie przez 10-15 minut masażu ze zwróceniem szczególnej na plecy, pośladki, okolice kości krzyżowej.
- Odwrócenie pacjenta na wznak.
- Dokonanie zmiany wody w miednicy.
Mycie krocza i zewnętrznych narządów płciowych
- Ustawienie w odwiedzeniu kończyn dolnych pacjenta i ugięcie ich w stawach kolanowych.
- Podłożenie pod pośladki podkładu zabezpieczającego łóżko.
- Wykonanie z wierzchniego przykrycia tzw. budki (na ugięte kończyny dolne w stawach kolanowych, podciągniecie dolnej części wierzchniego przykrycia do wysokości kolan pacjenta, po bokach kołdra jest opuszczona na materac i podwinięta pod stopy).
a) mycie krocza u kobiet:
- podłożenie basenu pod pośladki
- umycie pachwiny dalszej i bliższej ( namydloną myjką, ruchami w kierunku od spojenia łonowego do odbytu)
- umycie spojenia łonowego (powtarzamy czynność tyle razy, ile jest to konieczne)
- umycie jednym ruchem zewnętrznych narządów płciowych w kierunku od spojenia łonowego do odbytu
- polanie niewielką ilością wody o temperaturze 37-40 st. C (jest ona przygotowana do spłukiwania umytych okolic) pacjentka określa, czy przygotowana woda nie jest dla niej za zimna lub za gorąca
- spłukanie wodą z dzbanka umytych okolic i zewnętrznych narządów płciowych
- osuszenie krocza za pomocą ręcznika
- wyjęcie i odstawienie basenu
b) mycie krocza u mężczyzn:
- podłożenie ręcznika pod pośladki
- odciągnięcie napletka
- umycie (delikatnie i ostrożnie) żołędzi gazikiem lub wacikiem zwilżonym wyłącznie wodą
- po umyciu naciągniecie napletka w ułożenie fizjologiczne, tak aby pokrywał żołądź
- umycie skóry okolicy dołu pachwinowego od strony dalszej i bliższej
- umycie worka mosznowego ( obserwacja, czy nie występują zmiany o charakterze odparzeń )
- umycie okolicy krocza i osuszenie ręcznikiem
4. Usunięcie podkładu zabezpieczającego.
5. Uporządkowanie wierzchniego przykrycia (zlikwidowanie „budki”).
6. Założenie piżamy, koszuli pacjenta.
Czesanie włosów
- Podłożenie pod głowę ręcznika.
- Podzielenie włosów na połowy-prawą i lewą.
- Zwrócenie głowy pacjenta w prawo i uczesanie lewej połowy włosów. Następnie obrócenie głowy pacjenta w lewo i uczesanie lewej połowy włosów. W przypadku długich włosów należy czesać je pasmami, rozpoczynając od końca włosów i równocześnie przytrzymując mocno ponad miejscem rozczesywanym.
- Uczesanie wszystkich włosów z połowy głowy (po rozczesaniu wszystkich pasm).
- Ułożenie włosów zgodnie z życzeniem pacjenta.
- Wyjęcie ręcznika w taki sposób, aby nie spadły z niego włosy i wytrzepanie je nad koszem.
- Ułożenie pacjenta wygodnej i bezpiecznej pozycji.
Czynności końcowe:
- umycie i dezynfekcja użytych przyborów zgodnie z przyjętymi zasadami
- odstawienie parawanu
- zapewnienie estetycznego wyglądu najbliższego otoczenia
- poprawienie zasłania łóżka
- umożliwienie pacjentowi odpoczynku poprzez zapewnienie ciszy i spokoju
- zdjęcie rękawiczek
- higieniczne mycie rąk
