Jedną z najważniejszych czynności organizmu jest oddychanie. Polega na zaopatrzeniu komórek w tlen oraz wydalaniu dwutlenku węgla na zewnątrz.
Na proces oddychania maja wpływ:
- drożne drogi oddechowe
- sprawna wymiana gazowa (odpowiednia ilość pobieranego tlenu i odpowiednia ilość wydalanego CO2),
- odpowiednia ilość tlenu w powietrzu atmosferycznym,
- odpowiednia ilość hemoglobiny,
- ujemne ciśnienie w jamie opłucnej (żeby płuca mogły się rozprężać),
- dobrze funkcjonujące mięśnie oddechowe: międzyżebrowe i przepona,
- sprawnie działający ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym.
Przeszkody, które powodują niedrożność to:
- wydzieliny
- narośla
- torbiele
- polipy
- guzy nowotworowe
- zwężenia
W przypadku upośledzonej wymiany gazowej stosuje się ćwiczenia wspomagające oddychanie:
Cel ćwiczeń wspomagających oddychanie:
- utrzymanie fizjologicznej wentylacji płuc,
- wzmocnienie siły wydechu,
- wzmocnienie siły wdechu,
- ewakuacja wydzieliny,
- zwiększenie ruchomości klatki piersiowej,
- zwiększenie wydolności układu oddechowego,
- wzmocnienie mięśni oddechowych.
Charakter ćwiczeń wspomagających oddychanie:
- zapobiegawczy (po zabiegach operacyjnych, udarach)
- leczniczy (przy chorobach płuc)
- relaksacyjny - zawsze, jako wprowadzenie do wszystkich ćwiczeń
1 grupa - ćwiczenia oddechowe
- Dmuchanie przez wężyk do butelki z wodą
- Dmuchanie do pustego worka
- Dmuchanie świecy, piórka
- Spiroflon (wzmocnienie siły wydechu)
- Magic ball (wzmocnienie siły wydechu)
- Triflo (wzmocnienia siły wdechu)
2 grupa - ćwiczenia mające na celu odkrztuszenie wydzieliny z dróg oddechowych
- mówienie litery R na wydechu
- oklepywanie pleców
- wstrząsanie klatki piersiowej
3 grupa - ćwiczenia mające na celu ewakuację wydzieliny z dróg oddechowych
Właściwa pozycja ułożeniowa
- pozycja płaska - ułatwia oddychanie przeponowe (dodatkowo ugięcie kończyn dolnych rozluźnia mięśnie brzucha)
- na boku - ułatwia wentylację płuca położonego wyżej
- półwysoka na plecach lub z pochyleniem do przodu (przy występowaniu silnych duszności)
- wysoka (Fowlera) - umożliwia lepszą wentylację płuc poprzez swobodne
obniżanie się przepony
- pozycja Trendelenburga - układa się pacjenta z nogami o 15 stopni wyżej od
podłoża, a głową niżej na ok. 10 minut
Wszystkie ćwiczenia oddechowe wykonujemy do 10 minut, bo może dojść do:
- hiperwentylacji (przetlenowania)
- spadku ciśnienia
- trachycardii
- zachwiania równowagi kwasowo-zasadowej
- bólu głowy
Przy problemach pacjenta z oddychaniem pamiętamy o utrzymaniu właściwego mikroklimatu w pokoju, czyli temperaturze nie wyższej niż 22 stopnie C oraz wietrzeniu pomieszczenia w celu zapewnienia dostępu świeżego powietrza.
Oklepywanie:
- ręce ułożone w "łódkę",
- rozpoczynamy w trakcie wdechu,
- rozpoczynamy od podstawy do szczytu płuc,
- pomijamy okolice łopatek i kręgosłupa,
- rozpoczynamy łagodnym oklepywaniem, potem stopniowo zwiększamy siłę,
- oklepywać można w pozycji siedzącej lub leżącej na boku (u pacjentów wydolnych krążeniowo).
W niektórych przypadkach oddychanie wspomaga się mechanicznie:
Wentylacja nieinwazyjna - założenie maski na nos lub nos i usta, która połączona jest z aparatem wytwarzającym ciśnienie dodatnie. Maska ułatwia dopływ powietrza do płuc i odciąża mięśnie oddechowe. Przeciwwskazaniem są zaburzenia świadomości oraz duże ilości wydzieliny.
Wentylacja inwazyjna - wprowadzenie plastikowej rurki do tchawicy podłączonej do respiratora.
I na koniec trzy pojęcia, które warto znać:
Saturacja - pomiar nasycenia krwi tętniczej tlenem. Wykonuje się ją pulsoksymetrem Prawidłowa wartość: 95 - 99%
Spirometria - badanie czynnościowe układu oddechowego, podczas którego mierzy się objętość wdychanego do płuc i wydychanego powietrza.
Gazometria - dzięki temu badaniu można sprawdzić poziom tlenu we krwi oraz równowagę kwasowo-zasadową organizmu.
