Postawa ciała - układ poszczególnych odcinków ciała (głowy, kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy, kończyn) względem siebie i w stosunku do osi ciała. Prawidłowa postawa zapewnia równowagę i stabilność, minimalizuje wysiłek mięśni, umożliwia optymalną pracę narządów wewnętrznych.
Cechami charakterystycznymi prawidłowej postawy ciała są:
- prosto ustawiona głowa,
- barki na jednym poziomie,
- ściągnięte łopatki,
- symetrycznie ustawiona miednica,
- wciągnięty brzuch,
- napięte pośladki,
- równoległe ustawienie kończyn dolnych przy wyprostowanych stawach kolanowych,
- właściwe ustawienie i obciążenie stóp.
Na postawę ciała wpływa wiele czynników - przede wszystkim tryb życia.
Wiele czasu spędzamy w wymuszonej, przeważnie nieprawidłowej postawie siedzącej (w pracy przy biurku, w domu przed telewizorem), która powoduje obciążenie kręgosłupa.
Należy jednak pamiętać, że kościec człowieka kształtuje się do 20 - 25 roku życia. Dlatego bardzo ważne jest dbanie o właściwą postawę od najmłodszych lat, a nawet wcześniej - przed urodzeniem. Organizm do rozwoju kośćca potrzebuje pewnych substancji, takich jak: sole wapnia, fosforu, magnezu, witaminy D, które należy dostarczać już kobiecie w ciąży, a później dziecku. Następnie ważne jest zapewnienie odpowiednich warunków dziecku - przestrzeganie zasad higieny, dopasowanie mebli do jego wzrostu i budowy, prawidłowe oświetlenie miejsca pracy, ograniczenie spędzania czasu przy komputerze i telewizorze, umożliwianie ruchu na świeżym powietrzu oraz zachęcanie do czynnego uprawiania sportu. Przestrzeganie tych warunków może nawet całkowicie zniwelować niewielkie wady postawy.
Wady postawy
to zmiany w wyprostowanej, swobodnej pozycji ciała, znacznie odbiegające od typowego dla danej płci i wieku budowy konstytucjonalnej ciała.
Wadom postawy powinno się w miarę możności zapobiegać, a już istniejące - leczyć, gdyż mają one negatywny wpływ nie tylko na układ ruchu. Obniżają także sprawność układów wewnętrznych: krążenia i oddychania.
Szczególnie duży wpływ na prawidłowa postawę ciała ma kręgosłup, a współcześnie schorzenia kręgosłupa są ogromnym problemem na świecie. Obciążony ponad miarę kręgosłup odmawia nam nieraz posłuszeństwa.
Do wad kręgosłupa zaliczamy:
1. W płaszczyźnie strzałkowej:
- plecy okrągłe
- plecy wklęsłe
- plecy wklęsło - okrągłe
- plecy płaskie
2. W płaszczyźnie czołowej
Plecy okrągłe - są wadą odcinka piersiowego kręgosłupa. Powstaje hiperkifoza piersiowa - tzn. pogłębienie naturalnego wygięcia odcinka piersiowego ku tyłowi. Cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych to:
- wysunięcie głowy i barków do przodu,
- spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej,
- rozsunięcie i odstawanie łopatek,
- osłabienie mięśni brzucha, pośladkowych wielkich oraz zginaczy stawu kolanowego
Przyczyny powstawania tej wady, np:
- predyspozycje dziedziczne,
- czynniki kostnopochodne,
- wada wzroku,
- wzrost,
- czynniki emocjonalne.
Plecy wklęsłe - to wada odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Normalnie na tym odcinku kręgosłup wygięty jest do przodu. Przy plecach wklęsłych występuje pogłębienie tego wygięcia (hiperlordoza lędźwiowa). Charakterystyczne:
- zwiększone przodopochylenie miednicy
- uwypuklenie pośladków
Przyczyny:
-
może to być wada wrodzona (wrodzone wady kręgów, choroby stawu biodrowego, dystrofia mięśniowa)
- lub nabyta - na tle dystonii mięśniowej, którą charakteryzuje nadmierne napięcie i przykurcz niektórych mięśni.
Wada ta powoduje niewłaściwe funkcjonowanie narządów w jamie brzusznej, zaburzenia trawienia, zaparcia, bóle przeciążeniowe kręgosłupa.
Plecy okrągło - wklęsłe - charakterystyczne dla tej wady są równoczesne: zwiększona lordoza lędźwiowa i kifoza piersiowa.Cechy charakterystyczne:
- głowa pochylona ku przodowi,
- klatka piersiowa spłaszczona,
- mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego rozciągają się, a w odcinku lędźwiowym skracają,
- przykurczone mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej,
- mięśnie brzucha są rozciągnięte,
- mięśnie pośladkowe są osłabione.
Plecy płaskie - to spłaszczenie naturalnych krzywizn kręgosłupa (spłaszczona kifoza i lordoza). Upośledzona zostaje rola amortyzująca kręgosłupa. Następuje przeciążenie kręgów, co powoduje zmiany zwyrodnieniowe. Zmniejsza się pojemność i ruchomość klatki piersiowej. Cechy charakterystyczne:
- wysunięta do przodu głowa,
- ściągnięte do tyłu barki,
- uwypuklona klatka piersiowa
Przyczyny:
najczęściej - siedzący tryb życia.
Skolioza - to skrzywienie kręgosłupa, często nazywane "bocznym skrzywieniem kręgosłupa". W rzeczywistości jest to deformacja kręgosłupa zachodząca w trzech płaszczyznach, w której kąt skrzywienia bocznego przekracza 10 stopni.
Skolioza czynnościowa - gdy nie jest spowodowana zmianą w obrębie kręgosłupa, ale np. przykurczem w stawie biodrowym.
Skolioza strukturalna - skrzywienie spowodowane zmianami w obrębie kręgosłupa.
Skolioza idiopatyczna - przyczyny skoliozy są nieznane
Jednym z najważniejszych czynników zapobiegających wadom postawy jest ruch, Istotne jest więc wyrabianie prawidłowych nawyków - poprzez robienie przerw na odpoczynek oraz wykonywanie ćwiczeń. Najważniejszymi ćwiczeniami przy wadach postawy są:
- ćwiczenia oddechowe - wzmacniają one siłę mięśni oddechowych oraz zwiększają ruchomość klatki piersiowej,
- ćwiczenia na wzmocnienie mięśni grzbietu i pośladków, które bezpośrednio wpływają na utrzymanie prawidłowej postawy ciała,
- ćwiczenia mięśni brzucha,
- ćwiczenia korygujące ustawienie miednicy,
- ćwiczenia antygrawitacyjne, mające na celu aktywizację mięśni antygrawitacyjnych,
- ćwiczenia nawyku prawidłowej postawy.
