Odżywianie należy do podstawowych
fizjologicznych potrzeb człowieka składa się z czterech etapów:
- Dostarczenie organizmowi środków żywnościowych
i płynów;
- Trawienie pokarmów,
- Wchłanianie związków odżywczych i wody,
- Przyswajanie związków odżywczych.
Czynniki
wpływające na potrzeby pokarmowe:
- Wiek
- Płeć
- Tryb życia
- Rodzaj wykonywanej pracy
- Stan zdrowia
- Klimat
Zalecenia
żywieniowe (w szczególności dla osób starszych)
- spożywanie codziennie różnorodnych produktów
spożywczych,
- zwiększenie spożycia niezbędnych nienasyconych
kwasów tłuszczowych, skrobi i błonnika pokarmowego.
- ograniczenie spożycia soli, cukru, tłuszczu, alkoholu,
- kontrola masy ciała.
- spożywanie posiłków 5x dziennie
(śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja) - przerwy między
posiłkami nie powinny być dłuższe niż 4-6 godzin.
Składniki odżywcze są
wykorzystywane przez organizm jako materiał
budulcowy (białko, składniki mineralne), energetyczny i zapasowy(węglowodany,
tłuszcze) i regulatorowy(witaminy, składniki mineralne).
- Białka pełnowartościowe zwierzęce: mięso,
mleko, jaja.
- Niepełnowartościowe roślinne: nasiona fasoli,
soi, grochu.
- Tłuszcze roślinne (oleje, margaryny miękkie)
zawierają NNKT, obniżają poziom cholesterolu i zwierzęce (masło, słonina,
smalec) – podnoszą poziom cholesterolu.
- Węglowodany proste: fruktoza, glukoza,
galaktoza.
- Węglowodany złożone dwucukry: laktoza,
sacharoza, maltoza.
- Wielocukry: skrobia, błonnik. pektyny.
- Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, K, E.
- Witaminy rozpuszczalne w wodzie: B1, B2, PP,
B6, H, B12, kwas foliowy i Wit. C.
- Sole mineralne: wapń, fosfor, potas , magnez,
chlor, siarka, sód.
- Mikroelementy: żelazo, cynk, miedź, jod,
mangan, kobalt, fluor, selen, chrom.
Dobowe
zapotrzebowanie:
- węglowodany - 55-60%,
- tłuszcze - 25-30% (w tym nienasycone kwasy
tłuszczowe w ilości stanowiącej przynajmniej4% energii),
- białka - 12-15% całodziennej puli energetycznej
1g na 1kg. m.c.
- woda - 1,5-2,0 l/dobę.
- Osoby w wieku do 75 r.ż. potrzebują około 2300
kcal.
- Osoby w wieku po 75 r.ż. potrzebują około 2100
kcal.
Ocena stanu
odżywienia
Wskaźnikiem w ocenie stanu odżywiania jest BMI
(body mass index)
kg/m² = masa ciała (kg) : (wzrost m)²
Wartości:
- poniżej 18,5 niedowaga
- 18,5-24,9 waga prawidłowa
- 25,0-29,9 nadwaga
- 30,0-34,9 I stopień otyłości
- 35,0-39,9 II stopień
otyłość
- powyżej 40,0 III stopień otyłości
Niedożywienie
Stan organizmu, który jest wynikiem
stosowania długotrwałej diety ubogiej
jakościowo i ilościowo w składniki
odżywcze. Niedożywieniu towarzyszy znaczny
spadek masy ciała, złe samopoczucie, osłabienie, obniżenie nastroju lub
rozdrażnienie.
Niedożywienie organizmu może przyczyniać się
do rozwoju wielu schorzeń lub zaostrzać przebieg
chorób przewlekłych. Należy więc podjąć odpowiednie kroki, aby nie
dopuścić do niedożywienia osób
starszych.
Niedowaga jest to stan niedoboru masy ciała i zmniejszenia masy mięśniowej,
występująca u osób z BMI poniżej 18,5.
Nadwaga występuje u osób dorosłych z
BMI powyżej 25. Jest to stan nadmiaru tkanki tłuszczowej w organizmie.
Otyłość to nadmierna kumulacja tkanki tłuszczowej w organizmie,
przewyższająca jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne. Otyłość
stwierdza się, jeżeli tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy
ciała u mężczyzn i 25% u kobiet.
Wskaźnik WHR
Wskaźnik dystrybucji tkanki tłuszczowej, określający rodzaj sylwetki ciała (sylwetka w
kształcie gruszki lub jabłka) oraz typ otyłości
(otyłość brzuszna lub pośladkowo-udowa).
WHR = obwód talii w cm/obwód bioder w cm
