Dieta - to specjalny sposób odżywiania, z określeniem jakości i ilości pokarmów. Odpowiednia do stanu zdrowia dieta ma za zadanie dostarczenie choremu wszystkich potrzebnych składników pokarmowych - przy uwzględnieniu jego schorzenia.
Stosowana w stanach gorączkowych, zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, u osób długotrwale leżących; wyklucza potrawy wędzone, smażone, tłuste, pikantne, surowe owoce oraz pokarmy zawierające duże ilości błonnika. Ponieważ błonnik jednak jest potrzebny, w diecie lekkostrawnej należy go szukać w dojrzałych owocach (ale najlepiej obierać ze skórki i usuwać pestki), młodych warzywach (usuwać włókna), pieczywie pszenno - razowym.
Podaje się czerstwe, białe pieczywo, chude, gotowane mięso cielęce i drób, chude ryby, świeże mleko i jajka.
Potrawy można gotować w wodzie lub na parze, piec w folii lub pergaminie.
Ubogobiałkowa (niskobiałkowa)
Stosowana przy niewydolności nerek i wątroby. Służy zapobieganiu kumulacji zbędnych składników przemiany materii. Przy tej diecie należy kontrolować gospodarkę wodną i elektrolitową.
Zaleca się produkty zawierające białko zwierzęce ze znacznym ograniczeniem ilości białka roślinnego. Należy wyeliminować wywary z mięs, podroby, grzyby, makarony, kasze i produkty roślinne zawierające dużą ilość białka. Dieta dopuszcza spożywanie 0,2-0,7 g/kg białka w stosunku do masy ciała.
Stosowana m. in. przy niedoczynności tarczycy, zawale mięśnia sercowego, niedożywieniu białkowym, po oparzeniach. Celem jej jest dostarczenie organizmowi odpowiednich do odbudowy tkanek ilości białka. Zawartość białka w diecie wynosi 1,5-2g na kg/mc na dobę. Białko zwierzęce powinno stanowić 2/3 ilości. Podstawowymi produktami są: chude mięsa cielęce, wołowe i drobiowe gotowane bądź pieczone w foli, a także wędliny drobiowe, mleko i jego przetwory oraz jaja.
Polega na zmniejszeniu aktywności wydzielniczej układu pokarmowego. Polecane są chude gotowane mięsa, wędliny, pszenne pieczywo, chude mleko i ser, wszystkie owoce w postaci soków i przecierów oraz warzywa. Stosowana w stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego i chorób dróg żółciowych i trzustki.
Przeciwwskazane są potrawy ciężkostrawne, zawierające tłuszcz zwierzęcy, cholesterol (smalec, słonina, boczek, wzdymające ostre przyprawy oraz błonnik).
Polega na ograniczeniu podaży energii do 1000-1500 kcal na dobę i redukcji masy ciała.Stosuje się w otyłości, miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym. Wyklucza się produkty wysokokaloryczne (cukier, słodycze, białe pieczywo, kasze, potrawy mączne tłuste mięso i wędliny, tłuste ryby, wywary, sosy i alkohol). Zaleca się chude mleko i jego przetwory, jaja, chude mięso, ryby (dorsz, sandacz), warzywa, owoce (jabłka).
Jej głównym celem jest zwiększenie podaży energii i składników odżywczych powyżej zapotrzebowania w celu uzupełnienie niedoborów. Polega na podawaniu około 5-6 lekkostrawnych posiłków. Dieta u osób z niedowagą powinna być wysokoenergetyczna, jednocześnie lekkostrawna.
Polega na ograniczeniu podaży produktów pobudzających wydzielanie soku żołądkowego i błonnika. Stosowana przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, nieżycie jelit. Zaleca się spożywanie posiłków powoli, często 5-7 x dziennie.
Wskazane są potrawy z produktów mlecznych (twaróg, śmietanka), masło, jaja na miękko, chude mięso, pszenne pieczywo, ziemniaki gotowane puree, bawarka i pieczone jabłko. Wszystkie potrawy gotowane są na wodzie lub na parze.
Należy wyeliminować lub znacznie ograniczyć produkty z dużą zawartością błonnika(otręby, pieczywo razowe, kasz gryczana), rośliny kapustne i strączkowe oraz wywary z mięs i warzyw, potrawy pikantne, smażone i pieczone w tradycyjny sposób, sól, sosy, soki, wody gazowane, ryby marynowane i wędzone a także używki.
Stosowana przy zaparciach i zaburzeniach czynnościowych jelit. Celem diety jest pobudzenie motoryki jelit i uregulowanie ich czynności, bez zastosowania środków farmakologicznych. Największy wpływ na pobudzenie perystaltyki mają otręby pszenne oraz gruboziarniste produkty zbożowe. Wskazane jest zwiększenie ilości wypijanych płynów.
- Przy zaparciach:
- zwiększyć ilość płynów w diecie 2-2,5 l/dobę,
- wypijać na czczo ½ szklanki wody przegotowanej z miodem,
- spożywać 3-3 x dziennie po łyżce otrąb (np. z jogurtem),
- wzbogacić dietę w suszone owoce, miód, kefir, jogurt, kawę, kompoty z suszu, soki, masło, oliwę z oliwek, surówki, siemię lniane, rosoły i buliony,
- wykluczyć produkty spowalniające perystaltykę jelit takie jak: kluski, białe pieczywo, ryż, kaszę mannę, mąkę ziemniaczaną,
- wyeliminować mocną herbatę, produkty powodujące wzdęcia : groch, fasola, warzywa kapustne
Stosowana u osób, które mają trudności z rozdrabnianiem i pokarmu i połykaniem - w schorzeniach jamy ustnej i przełyku.
Składa się z kleiku z ryżu, kaszy jęczmiennej, płatków owsianych na wodzie, lekko osłodzonej herbaty i namoczonych sucharków. Stosowana 2-3 dni przy ostrym nieżycie żołądka oraz zabiegach operacyjnych na żołądku, dwunastnicy, drogach żółciowych.
