10 lat i koniec Człowieka i Zdrowie na Facebooku!

Ponieważ Facebook usunął moje konto prywatne, nie mam już dostępu do FanPage bloga. Nie będą się więc tam pojawiały żadne nowe posty, a sam FanPage po prostu sobie będzie. Dziękuję wszystkim, którzy polubili, obserwatorom, osobom biorącym aktywny udział  w tworzeniu FanPage poprzez polubienia postów, komentarze, zadawane pytania i dyskusje.  Na razie nie myślę o reaktywacji tej strony - główny kanał bloga będzie teraz na Instagramie, jeszcze nie wiem, czy na starym koncie, czy powstanie nowe - na razie robię "porządki". O wszystkim będę informować w tym wpisie, który będę na bieżąco uzupełniać.  I tak właśnie "świętuję" dziesięciolecie bloga (powstał w październiku 2014 r.). Dla mnie jest to wyraźny znak, że czas na coś nowego, co zresztą już rozwijam, bo nieraz, żeby mieć miejsce na nową budowę - trzeba oczyścić teren! Niedługo zaproszę też Wszystkich do moich nowych projektów. A na razie widujemy się tu, na blogu :)
0

Ściąga z anatomii - komórki i tkanki

KOMÓRKA


  • podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna każdego żywego organizmu,
  • budowa komórki jest bardzo zróżnicowana w zależności od funkcji, jaką pełni,
  • przyjmuje różne kształty i wielkość.

BUDOWA WEWNĘTRZNA KOMÓRKI


źródło: Zborowski "Mały atlas anatomiczny"

 Błona komórkowa

  • Lipidowo - białkowa
  • otacza komórkę
  • półprzepuszczalna (przepuszcza te składniki, które są potrzebne)
  • umożliwia wymianę między środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym
  • chroni
  • oddziela od środowiska zewnętrznego
Cytoplazma – w niej organelle (galaretka)

  • zbudowana z:
    • białek
    • kwasów nukleinowych
    • tłuszczowych
    • lipidów
    • węglowodanów
    • wody
    • wielu związków mineralnych
Aparat Golgiego

  • przetwarza, przebudowuje błony komórkowe
  • transport substancji chemicznych
  • uczestniczy w wewnątrzkomórkowej gospodarce wodnej
Lizosomy

  • odpowiadają za trawienie
  • za rozkład pochłoniętych substancji
  • za usuwanie obumarłych części cytoplazmy
Siateczka śródplazmatyczna gładka

  • ułatwia transport substancji w komórce
  • synteza lipidów
Siateczka śródplazmatyczna szorstka

  • synteza białek
Centriole

  • biorą udział w procesie podziału komórki
Mitochondria (kształt fasolki)

  • procesy oddychania
  • wytwarzanie energii w komórce
Rybosomy (kształt ziarenek)

  • odpowiadają za białka (budulec wszystkiego)
Mikrokosmki

wypustki na powierzchni błony komórkowej, zwiększają jej powierzchnię

Wakuole (wodniczki) – (małe pęcherzyki)

  • zbiornik substancji zapasowych
  • osmoregulator komórki
Jądro komórkowe
  • znajduje się wewnątrz komórki
  • otoczone własną błoną jądrową
  • zawiera kod genetyczny
  • steruje pracą całej komórki (komórka nie może funkcjonować bez)

Jąderko
  • ciałko znajdujące się w jądrze
  • przesyła informacje do rybosomów

źródło: Sylwanowicz, Michajlik, Ramotowski  "Anatomia i fizjologia człowieka"

JĄDRO KOMÓRKOWE

 Większość komórek zwierzęcych posiada tylko jedno jądro, w organizmach wielokomórkowych (też człowiek) występują także komórki wielojądrzaste. Niektóre komórki wątroby posiadają dwa jądra:

  • osteoblasty
  • komórki tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej

Jądra dzielimy na  2 grupy:

  • Jądra rozproszone
  • Jądra pęcherzykowe

Głównym składnikiem jądra są kwasy nukleinowe:

  • Kwas dezoksyrybonukleinowy DNA
  • Kwas rybonukleinowy RNA

Jądro komórkowe otacza błona jądrowa, a jego protoplazma to karioplazma, zawiera:

  • jąderka
  • oraz nieregularne pasma lub ziarna chromatyny.

Chromatyna podczas podziału komórki układa się w pasemka – chromosomy metafazalne. Ich liczba jest wielkością stałą dla danego gatunku zwierzęcia.

Człowiek:
22 pary autosomów – chromosomów somatycznych
1 para chromosomów płciowych – heterochromosomów oznaczonych XY)

Zespół chromosomów człowieka nosi nazwę zespołu diploidalnego (podwójnego)
Jądro kieruje procesami przemiany materii i rozmnażaniem komórki przez podział pośredni.

W jądrze zachodzi synteza RNA oraz DNA, które przenikają do cytoplazmy i przenikają do cytoplazmy i wpływają na syntezę białka.
Komórka pozbawiona jądra nie może się rozmnażać i ginie..


TKANKA

Zespół komórek wykazujących wspólne pochodzenie i podobieństwo budowy oraz pełniących określone funkcje w organizmie.

TKANKA NABŁONKOWA

  • pokrywa powierzchnię ciała (skóra)
  • pokrywa wewnętrzne powierzchnie narządów i jam ciała
  • tworzy wszystkie gruczoły
  • najczęściej występującą funkcją jest jej udział w metabolizmie ustroju przez:
    • wchłanianie substancji ze środowiska zewnętrznego
    • przekształcanie ich w ustroju
    • eliminowanie określonych substancji przez ustrój
  • Rozróżniamy:
    • nabłonek okrywający
    • gruczołowy
  • Komórki nabłonka mogą być:
    • płaskie
    • sześcienne
    • walcowate
    • cylindryczne
    • mogą być wyposażone w rzęski (wypustki)
  • Układ komórek nabłonka i liczna warstw pozawalają wyróżnić:
    • nabłonki JEDNOWARSTWOWE:
      • płaskie – w naczyniach krwionośnych, limfatycznych, w opłucnej, otrzewnej, osierdziu
      • walcowate – w ścianach narządów przewodu pokarmowego, jajowodach, macicy
      • sześcienne – na powierzchni jajników, w oskrzelikach oddechowych
    • nabłonki WIELOWARSTWOWE
      • Płaskie - zbudowany z kilku warstw komórek, z których zewnętrzne są spłaszczone. Warstwy wierzchnie złuszczają się.
      • występuje w jamie ustnej do przełyku włącznie, w pochwie i na przedniej powierzchni rogówki. 
      • Jeśli wierzchnie warstwy rogowacieją i obumierają, tworzą elastyczną, odnawialną powłokę ochronną pokrywającą u wszystkich kręgowców skórę (nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący to naskórek).
      • Przejściowe - komórki najbardziej zewnętrznej spośród 3-5 warstw budulcowych nie mają stałego kształtu
    • nabłonki WIELORZĘDOWE
      • budują go wysokie komórki 
      • Jądra są umieszczone w komórkach na różnych wysokościach (w wielu rzędach
      • występuje w drogach oddechowych (jamie nosowej, krtani, tchawicy i oskrzelach).
      • Na wolnej powierzchni komórek występują liczne rzęski pomagające usuwać zanieczyszczenia, np. pyłowe.

źródło: Sylwanowicz, Michajlik, Ramotowski  "Anatomia i fizjologia człowieka"


TKANKA ŁĄCZNA


  • jest bardzo rozpowszechniona w ustroju
  • występuje w różnych postaciach
  • zaliczane do tej tkanki różnią się budową i czynnościami, łączy je wspólne pochodzenie z tkanki zarodkowej oraz wspólne zadania odżywczo-podporowe
  • Wszystkie te tkanki posiadają zdolność wytwarzania substancji międzykomórkowej, która ulega dalszym przemianom, tworząc włókna kolagenowe (klejodajne) i sprężyste


TKANKA MIĘŚNIOWA


  • wyróżniamy 3 typy:
    • gładka
    • poprzecznie prążkowana (szkieletowa)
    • poprzecznie prążkowana serca


TKANKA NERWOWA


  • tworzy układ nerwowy.
  • najważniejsza funkcja:
    • odbieranie bodźców ze środowiska
    • przekształcanie ich na podniety
    • przewodzenie do ośrodków nerwowych
    • przewodzi także impulsy z ośrodków nerwowych do narządów
  • komórka nerwowa - neuron