Ból gardła najczęściej kojarzy się z przeziębieniem, ale jak zwykle przyczyn może być bardzo dużo: od przeziębienia po nowotwór. Dlatego, pomimo że dolegliwości bólowe gardła można załagodzić, a nawet zlikwidować samodzielnie - to i tak nie należy ich lekceważyć. Trzeba też zwracać uwagę na objawy towarzyszące.
Budowa gardła
źródło: Peter Abrahams "Atlas anatomii"
Gardło - to odcinek układu pokarmowego, rozciągający się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego. W gardle krzyżuje się droga pokarmowa z oddechową. Ściany gardła zbudowane są z błony śluzowej, podśluzowej, warstwy mięśni i osłony łącznotkankowej. Jama gardła dzieli się na część:
- górną (nosową lub nosowo - gardłową) - łączy się z jamą nosową. Na ścianach bocznych z obu stron znajdują się ujścia gardłowe trąbek słuchowych, na sklepieniu mamy nieparzysty migdałek gardłowy
- środkową (ustną) - poprzez cieśń gardzieli łączy się z jamą ustną
- dolną (krtaniową) - z przodu łączy się z krtanią, z tyłu - z przełykiem. Po obu stronach wejścia do krtani leży zachyłek gruszkowaty
źródło: Peter Abrahams "Atlas anatomii"
Pierścień gardłowy chłonny - pierścień Waldeyera - tworzą migdałki:
- podniebienny
- gardłowy
- trąbkowy
ułożone w formie niedomkniętego pierścienia, stąd nazwa. Stanowi on ochronę organizmu przed kontaktem z patogenami i alergenami. Migdałki - to skupiska
tkanki limfatycznej - bronią organizm przed infekcjami: wytwarzają limfocyty, wyłapują patogeny, identyfikują antygen i produkują odpowiednie przeciwciała.
Przyczyny bólu gardła:
Najczęstszą przyczyną są
wirusy
Zapalenie gardła, którego powodem są wirusy, leczy się objawowo. Antybiotyk mógłby doprowadzić do wyjałowienia śluzówki gardła oraz zaatakowania przez grzyby. Stosujemy tabletki do ssania, aerozole, płuczemy gardło. Łykamy leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Wypijamy duże ilości płynów.
W dalszej kolejności - bakterie
Przez osłabione przez wirusy mechanizmy obronne dochodzi do zakażenia bakteryjnego. Najczęstszą postacią bakteryjnego zapalenia gardła jest angina. Odczuwamy wtedy nie tylko ból gardła, ale migdałki są zaczerwienione, pokryte białym nalotem, bolą nas stawy, mamy temperaturę. Należy pamiętać, że niewyleczona angina może powodować powikłania - od zapalenia ucha, węzłów chłonnych, aż po schorzenia serca lub nerek.
Mikroorganizmy są usuwane poprzez takie mechanizmy jak
kaszel i kichanie, ale kiedy jest ich zbyt wiele, a organizm jest osłabiony - dostają się one do błon śluzowych i głębiej. Organizm walcząc - doprowadza do stanu zapalnego.
Przyczyną bólu gardła mogą być też choroby, takie jak:
- odra
- błonica
- mononukleoza - daje objawy podobne do anginy, dlatego nie powinno się lekceważyć żadnych objawów nawet takich jak ból gardła.
- ospa wietrzna
- choroby dziąseł
- szkarlatyna
- choroby związane z dalej położonymi organami, jak nerki czy układ pokarmowy - przyczyną może być refluks
Inne przyczyny to:
- przyjmowane leki (np. barbiturany)
- nadwerężenie strun głosowych
- nerwobóle (np. nerwu trójdzielnego)
- zaburzenia hormonalne
- budowa anatomiczna - krzywa przegroda nosowa. Przez to człowiek oddycha przez usta - wysuszając gardło.
- chrapanie - rozluźnione mięśnie podniebienia powodują cofanie się języka i otwieranie ust.
- odwodnienie
- papierosy
- alkohol
- czynniki fizyczne (ciało obce)
- czynniki chemiczne (oparzenia)
- zbyt suche powietrze w sypialni - rano często budzimy się z bólem gardła, który mija po wypiciu herbaty lub kawy. Ale w ten sposób podrażniona i osłabiona zostaje śluzówka gardła, a od tego już tylko krok do zakażenia bakteryjnego.
- infekcje grzybicze. Grzyby - nawet te, które normalnie mamy w gardle mogą stawać się niebezpieczne w stanach osłabienia, przemęczenia organizmu i prowadzić do stanów zapalnych. Bardziej narażone są też osoby chorujące na cukrzycę lub przyjmujące antybiotyki.
Przewlekły ból gardła utrudniający przełykanie, odczucie „kluchy“ w gardle, chrypka - to mogą być objawy nowotworu. Jest on dość rzadki, ale charakteryzuje się wysoką śmiertelnością. Być może dlatego, że często lekceważymy ból gardła, jako szybko mijającą dolegliwość, którą można wyleczyć samemu. Zawsze należy się niepokoić, gdy ból gardła trwa dłużej niż tydzień, nie mówiąc już o kilku tygodniach czy miesiącach!
Gardłu szkodzi wszystko to, co jest drażniące dla błony śluzowej. Czyli także ostre przyprawy, za zimne i za gorące jedzenie. Również wszelkie zanieczyszczenia powietrza - dlatego najlepiej jest wciągać powietrze przez nos, a nie ustami. W nosie powietrze zostaje ogrzane i oczyszczone.
Dlaczego gardło tak często boli latem? Sprzyjają temu radykalne zmiany temperatury, których nasze gardło nie lubi. I tak przy 30 stopniach - wlewamy w gardło lodowatą wodę lub wchodzimy do klimatyzowanego pomieszczenia.
Jak sobie radzić z bolącym gardłem?
Tabletki do ssania
Możemy je kupić nie tylko w aptece, ale w każdym prawie sklepie spożywczym. Nie wyleczą one choroby - jedynie złagodzą objawy. Pamiętajmy, że te "niewinne" pastylki - to też jest
lekarstwo, które może mieć skutki uboczne! Podobne działanie mają aerozole do "psikania" do gardła.
Płukanie gardła.
Często słyszymy, że należy płukać gardło wodą z solą. Czy rzeczywiście? Tak, ale pod warunkiem, że soli nie jest zbyt dużo. W innym wypadku osiągniemy odwrotny skutek - sól podrażni błonę śluzową gardła i będzie jeszcze bardziej boleć.
Zioła.
Można robić z nich płukanki - wtedy stężenie powinno być większe, można je pić, są także często składnikiem pastylek do ssania i aerozoli. Najlepsze na gardło to: tymianek, rumianek, szałwia, prawoślaz, mięta.
Syropy.
Najbardziej znane są te z cebuli lub buraka. W buraku wydrążamy otwór i wsypujemy tam cukier. Podgrzewamy (na kaloryferze lub w piekarniku), wytworzy się syrop, który można wypić (po 1 łyżeczce).
Nawilżanie gardła
picie dużej ilości napojów o pokojowej temperaturze, także robienie sobie inhalacji.
Wietrzenie
pomieszczeń, w których się przebywa, aby powietrze nie było zbyt suche. Można stosować nawilżacze lub po prostu położyć wilgotny ręcznik na kaloryferze.
Udając się do lekarza, pamiętajmy, aby powiedzieć mu o: czasie trwania bólu, umiejscowieniu (może być jednostronny), czy promieniuje np. do uszu, w jakich okolicznościach się nasila, jakie inne objawy mu towarzyszą.
