Czy starsi ludzie powinni odżywiać się inaczej, niż młodsi? W pewnym sensie tak, a jest to związane ze zmianami zachodzącymi w organizmie. Niektóre składniki są bardziej potrzebne, na inne popyt spada. Wskazana jest więc dieta, która zaspokoi wszystkie potrzeby żywieniowe.
Do zmian tych zaliczamy:
- zaburzenia układzie pokarmowym utrudniające wchłanianie substancji odżywczych:
- zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego,
- zmniejszenie wydzielania soków trawiennych,
- problemy z perystaltyką jelit,
- choroby jamy ustnej i zębów,
- brak zębów, a przez to niemożność rozdrobnienia pokarmów i problemy z trawieniem,
- zwiększenie utraty niektórych składników mineralnych (wapnia, fosforu, żelaza),
- spowolnienie przemiany materii.
Uwzględnić należy też zwiększoną ilość przyjmowanych leków, które mogą wpływać na apetyt oraz wchodzić w interakcję ze składnikami pokarmowymi.
Nieobojętna jest również sytuacja materialna seniorów - niska emerytura nie zawsze pozwala na zakup pełnowartościowego pożywienia, a wybór między wykupieniem drogich leków a zjedzeniem obiadu nie jest prosty.
Ludzie starsi nieraz borykają się z problemem otyłości, lecz często spotykanym problemem jest
niedożywienie. Początkowo trudno je rozpoznać, ale istnieją sygnały, które mogą wskazywać na ten problem:
- współistniejące choroby odbierające apetyt,
- depresja - wtedy także nie ma się ochoty na jedzenie,
- mało urozmaicone menu spowodowane gorszym odczuwaniem smaku,
- niesamodzielność i potrzeba pomocy w zakupach lub przygotowaniu posiłku,
- nadużywanie alkoholu,
- samotność - człowiek samotny je co ma pod ręką, szybko, żeby tylko coś w siebie "wrzucić",
- choroby jamy ustnej, źle dobrana proteza zębowa.
Bywa i tak, że starszy człowiek ma opiekę, zrobione zakupy, przygotowany posiłek, towarzystwo, a jednak występują objawy niedożywienia, co jest skutkiem niewłaściwie skomponowanej diety, nie uwzględniającej potrzeb tego konkretnego człowieka.
Jak powinna wyglądać dieta starszych osób?
- Tak, aby pokrywała wszelkie potrzeby organizmu.
- Posiłki powinny mieć mniejszą wartość energetyczną - zmniejsza się bowiem zapotrzebowanie na kaloryczność (w zależności od płci, wieku, zużywania energii).
- Powinna być lekkostrawna.
- Urozmaicona - aby dostarczyć organizmowi wszystkie składniki odżywcze.
- Posiłki powinny być objętościowo mniejsze, ale podawane częściej (4 - 5 razy dziennie z ok. 4 godzinnymi przerwami).
- Technologie przygotowanie posiłków powinny być łatwostrawne (gotowanie, duszenie, pieczenie)
- Ograniczamy spożycie cukru i soli.
Co jest ważne?
Woda
U osób starszych występuje większe ryzyko odwodnienia, gdyż rzadziej odczuwają pragnienie, ich nerki nie pracują już tak sprawnie, a także przyjmują leki, które mogą działać odwadniająco. Powinny więc pić nawet wtedy, gdy nie czują pragnienia: przede wszystkim wodę, soki owocowe i warzywne, herbaty owocowe. Unikać należy alkoholu, kawy, mocnej herbaty, napojów gazowanych.
Węglowodany
to główne źródło energii w diecie seniora, ale powinny być to węglowodany złożone: produkty zbożowe i warzywa.
Tłuszcz
nadmierne spożywanie tłuszczów przy małej aktywności ruchowej może prowadzić do otyłości. Należy ograniczać tłuszcze nasycone (pochodzenia zwierzęcego), ważne natomiast są kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 i omega - 6, a więc pochodzenia roślinnego oraz tłuste ryby morskie (przynajmniej raz w tygodniu).
Białko
U seniorów białko gorzej się wchłania w przewodzie pokarmowym, występują też choroby, które ograniczają spożycie białka (np. niewydolność nerek). Białko jednak jest potrzebne i nie można go całkowicie wyeliminować z diety. Najlepsze jest białko pochodzące z chudego mięsa, wędlin, ryb, białka jajek oraz odtłuszczonych wyrobów mlecznych. Ponieważ jednak z wiekiem zmniejsza się ilość laktazy, lepsze od mleka będą: kefir, maślanka, jogurt.
Witaminy
- A, E i C to antyoksydanty chroniące przede powstawaniem wolnych rodników, a ich niedobory prowadzą do wielu chorób - także degeneracyjnych mózgu.
- D - z wiekiem maleje zdolność wytwarzania jej pod wpływem słońca, poza tym starsi ludzie rzadziej korzystają z kąpieli słonecznych
- B - (zwłaszcza B2, B6, B12) - bez niej szybciej pogarsza się pamięć, występuje depresja i ogólne zaburzenia procesów poznawczych
- kwas foliowy - jego niedobór może przyczyniać się do powstawania niedokrwistości oraz gorszej regeneracji organizmu
Składniki mineralne
- wapń - gdy jest dostarczany w zbyt małych ilościach, wapń uwalnia się z kości, a to jest jedną z przyczyn osteoporozy
- żelazo - zbyt małe spożycie mięsa oraz niektóre zażywane leki powodują niedobory żelaza, co prowadzi do niedokrwistości
- magnez i potas - ich niedobór powoduje zaburzenia pracy serca, skurcze, zaburzenia snu, szybsze męczenie się.
Posiłki podawane seniorowi powinny być nie tylko pełnowartościowe, ale też estetycznie przygotowane i podane. Nie należy podopiecznego poganiać, niech je w swoim tempie. Miłe otoczenie, towarzystwo - również są zachęta do spożycia posiłku.
Właściwe odżywianie się, aktywność fizyczna - spowalniają proces starzenia, wpływają pozytywnie na stan zarówno ciała, jak i psychiki. Warto o to zadbać jak najwcześniej. Nie będziemy przez to wiecznie młodzi, ale możemy przyczynić się do tego, że zachowamy zdrowie i pogodę ducha na bardzo długo!
