W skład narządów moczowych zaliczamy:
- dwie nerki
- narządy odprowadzające mocz:
- miedniczki
- kielichy nerkowe
- moczowody
- cewka moczowa
- pęcherz moczowy
NERKI
- są to parzyste narządy
- leżą poza otrzewnową w okolicy lędźwiowej
- lewa wyżej prawa niżej
- wielkość – 10 – 12 cm
- grubość 3 – 4 cm
- nerka ma 2 powierzchnie – przednią i tylną
- ma dwa brzegi – boczny i przyśrodkowy
- dwa końce – górny i dolny
- nerka posiada wnękę:
- wchodzi tam tętnica nerkowa i nerwy
- wychodzi żyła nerkowa, moczowód i naczynia limfatyczne
- wnęka przedłuża się tworząc zatokę nerkową, osłonki nerki:
- torebka tłuszczowa
- powięź nerkowa
- torebka włóknista
Budowa wewnętrzna:
- kora nerki – ciemniejsza na zewnątrz
- rdzeń nerki – jaśniejszy, leży pod korą nerki
- kora i rdzeń tworzą miąższ nerki – otacza on miedniczkę nerkową
- od strony wklęśnięcia nerki miedniczka zwęża się i przechodząc w moczowód
- wypustki kory nerki wnikają jako tzw. słupy nerkowe do rdzenia
- tworzą w ten sposób tzw. piramidy nerkowe - na wierzchołku (brodawka piramidy)
- w każdej piramidzie nerkowej znajdują się ujścia przewodów - wyprowadzają one mocz przez kielichy nerkowe do miedniczki nerkowej
 |
źródło: Buchmann Atlas anatomiczny
1. gruczoł nadnerczowy 2. wnęka nerki 3. tętnica nerkowa 4. żyła nerkowa
5. moczowód 6. brzeg przyśrodkowy 7. koniec dolny 8. brzeg boczny
9. powierzchnia przednia 10. koniec górny
|
 |
źródło: Buchmann Atlas anatomiczny
1. kora nerki 2. brodawka nerkowa 3. piramida nerkowa (rdzeń nerki) 4. kielich nerkowy większy
5. kielich nerkowy mniejszy 6. słup nerkowy 7. koniec dolny nerki 8. moczowód 9. miedniczka nerkowa 10. żyła nerkowa
11. tętnica nerkowa | |
ZADANIA NEREK
Do najważniejszych zadań nerek zaliczamy:
- czynność regulacyjną:
- utrzymanie prawidłowego składu płynów ustrojowych, tj. regulacja gospodarki wodnej, sodowej i potasowej – regulacja kwasowo – zasadowa
- regulacja ciśnienia tętniczego
- czynność wydalniczą
- wydalanie końcowych produktów przemiany materii:
- mocznik
- kwas moczowy
- fosforany
- czynność wewnątrzwydalnicza
- produkcja i wydzielanie m. in. reniny, radykininy, aktywnej witaminy B3
Funkcje te są spełnione dzięki:
- procesowi filtracji (przesączania) – ciałko nerkowe
- procesom wchłaniana zwrotnego – ciałko nerkowe i kanaliki nerkowe
- procesom wydzielania – kanaliki nerkowe
MOCZOWODY
- odchodzą do każdej z nerek
- w ścianach moczowodów znajdują się mięśnie gładkie
- ich skurcz wywołuje ruchy perystaltyczne ścian przewodu
- także przesuwanie się moczu do pęcherza moczowego
PĘCHERZ MOCZOWY
- zbiornik moczu doprowadzanego do tego narządu przez dwa moczowody
- położony w miednicy tuż poza spojeniem łonowym
- zbudowany w kształcie stożka
- jego podstawa, zwana dnem jest zwrócona ku dołowi
- szczyt łączący się z trzonem zwrócony jest ku górze w kierunku pępka
- wysłany jest wewnątrz błoną śluzową – w dnie gładką, w pozostałej części pofałdowaną
- od dna odchodzi przewód wyprowadzający mocz na zewnątrz, zwany cewką moczową
MOCZ
- zawiera produkty przemiany materii bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju.
- dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml
- zależy to min. od ilości spożywanych płynów i temperatury otoczenia
- w skład moczu wchodzi:
- 96% wody
- 2,5% azotowych produktów przemiany materii (głównie mocznik)
- 1,5% soli mineralnych
- minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i smak)
- W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się:
- cukry
- białka
- krwinki czerwone i krwinki białe
- bakterie
- Wydzielanie moczu ściśle uzależnione jest także od kontroli nerwowej – ilości wazopresyny (hormonu) wydzielanego przez przysadkę
- Wypływ moczu następuje w wyniku skurczu mięśni pęcherza i rozkurczu zwieracza pęcherza moczowego
HORMONY:
- renina
- uczestniczy w regulacji ciśnienia tętniczego krwi
- jego wytwarzanie rośnie, gdy wyspecjalizowane komórki mięśniowe w filtrujących jednostkach odczują spadek ciśnienia krwi, która dociera do nerki
- erytropina
- pobudza produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym
- niedobór prowadzi do anemii
- nadprodukcja powstawanie zbyt dużej liczby czerwonych krwinek
- bradyklinina
- podnosi ciśnienie krwi i zwiększa przepuszczalność naczyń włosowatych
