Gdy serce bije zbyt szybko - kołatanie serca

Każdy z nas doświadczył chociaż raz w życiu szybszego bicia serca. Czasami jest to reakcja na stresującą sytuację, intensywny wysiłek fizyczny lub nawet zbyt duża ilość kofeiny. Jednak, gdy kołatanie serca staje się częste, długotrwałe lub towarzyszy mu inne niepokojące objawy, może to wymagać uwagi specjalisty - kardiologa.

Ściąga z anatomii - układ krążenia


SERCE
  • Jest mięśniem poprzecznie prążkowanym
  • waga: ok. 350 – 400 g
  • ma kształt pięści
  • sąsiaduje:
    • z przodu: z mostkiem i żebrami
    • po bokach: z płucami
    • na dole: - przeponą
    • z tyłu: – przełykiem i aortą
  • leży w śródpiersiu przednim
    • 2/3 po stronie lewej
    • 1/3 po stronie prawej
 
źródło: Atlas anatomiczny BUCHMANN

Budowa serca:

  • podstawa serca  - na górze szerszy koniec, w prawo i do tyłu
  • ściana przednia
  • ściana tylna
  • dwie ściany boczne
  • koniuszek -  kieruje się w dół, w lewo i do przodu
  • Serce składa się z czterech jam:
    • przedsionek lewy
    • przedsionek prawy
    • komora lewa
    • komora prawa
  • jamy nie są ze sobą połączone
  • między nimi znajduje się przegroda przedsionkowo – komorowa
  • inną rolę pełni lewa, inną prawa część serca
    • Prawa część serca złożona z prawego przedsionka i prawej komory, oddzielonych od siebie za pomocą zastawki trójdzielnej odpowiada za transport krwi żylnej – odtlenowanej do płuc
    • Zadaniem części lewej, składającej się z lewego przedsionka i lewej komory, rozdzielonych zastawką dwudzielną (mitralną) jest transport krwi utlenowanej z płuc do pozostałych narządów i tkanek ustroju
  • grubość lewej komory – około 15 mm
  • grubość prawej komory – około 5 mm
  • w lewej komorze jest wyższe ciśnienie krwi, dlatego jest grubsza
  • przedsionek lewy – połączony z komorą lewą
  • przedsionek prawy – połączony z komorą prawą
  • komory połączone są zastawkami
  • przedsionki są ze sobą połączone tylko w życiu płodowym
  • zarośnięte są później, jeśli nie powstaje tzw. dołek owalny


Rola zastawek:
  • przepychającą w jednym kierunku
  • nie dopuszczają do cofania się krwi z miejsca, gdzie już dotarła


Lokalizacja zastawek:
  • zastawka dwudzielna – między lewą komorą, a lewym przedsionkiem (dwupłatowa) – mitralna
  • zastawka trójdzielna – między prawą komorą, a prawym przedsionkiem  (z trzech płatów)
  • zastawki półksiężycowate – między komorami, a tętnicami (wychodzą tętnice, a wpadają żyły) – jest ich dwie:
    • aortalna
    • pnia płucnego

OSIERDZIE
  • worek otaczający serce
  • składa się z 2 warstw: osierdzie surowicze i włókniste
  • w surowiczym wyróżnia się blaszkę:
    • trzewną zrośniętą z mięśniem sercowym (nasierdzie)
    • ścienną
  • pomiędzy tymi blaszkami znajduje się jama osierdzia
  • zawiera w warunkach fizjologicznych niewielką ilość płynu surowiczego, który znosi tarcie
  • nadmierne wypełnienie jamy osierdzia (np. płynem w wyniku zapalenia lub krwią podczas uszkodzenia) prowadzi do wzrostu ciśnienia w jej obrębie i ucisku na mięsień sercowy, który uniemożliwia prawidłową jego pracę. Jest to tamponada serca


FAZY PRACY SERCA
  • skurcz przedsionków - (krew napływa do przedsionków: do prawego żyłami głównymi, do lewego – żyłami płucnymi) – 0,11 s.
  • skurcz komór – komory wypychają krew do aorty (z lewej) i do tętnicy płucnej (z prawej) – 0,32 s.
  • rozkurcz komór -  krew wypełnia wszystkie jamy ciała
  • pauza – 0,40 s
  • jeden cykl pracy serca = 0,83 s.


POJEMNOŚĆ WYRZUTOWA I MINUTOWA SERCA
  • Pojemność wyrzutowa – pojemność, którą wyrzuca serce na obwód w czasie jednego skurczu
  • mnożąc pojemność wyrzutową przez liczbę skurczów na minutę otrzymujemy pojemność minutową serca
  • jeżeli pojemność wyrzutowa = 70 ml krwi, to pojemność minutowa    = 70*70 = ok. 5 litrów na minutę

AUTOMATYZM PRACY MIĘŚNIA SERCOWEGO
  • serce pracuje automatycznie, bez udziału woli
  • ośrodek pracy serca znajduje się w rdzeniu przedłużonym
  • istnieje dzięki układowi przewodzącemu serca
  • tworzą go włókna mięśniowe  (łącza) zlokalizowane w obrębie mięśnia sercowego (można powiedzieć, że serce ma własny rozrusznik
  • reguluje on na prawidłową kolejność skurczów poszczególnych części serca
  • zapewnia także odpowiedni rytm jego pracy
  • składa się z dwóch części:
    • zatokowo – przedsionkowej – węzeł zatokowo przedsionkowy (główny rozrusznik, leżący w ścianie przedsionka prawego, w okolicy ujścia żyły głównej dolnej
    • przedsionkowo – komorowej – węzeł przedsionkowo – komorowy, który znajduje się na dnie przedsionka prawego:
  • pień (odnoga wspólna , pęczek Hissa) dzieli się na dwie odnogi – prawą i lewą
  • biegną one do podstaw mięśni brodawkowatych
  • rozgałęzieniami końcowymi są włókna Purkiniego


UNERWIENIE SERCA
  • serce jest unerwione przez układ nerwowy autonomiczny
  • czyli włókna współczulne i przywspółczulne, które pochodzą z nerwu błędnego (ma zakończenie np. w żołądku)

Tętnice wieńcowe:
  • tętnica wieńcowa prawa - biegnie w bruździe wieńcowej od aorty w stronę prawą,   na powierzchni przeponowej w stronę lewą i ma różne odgałęzienia
  • tętnica wieńcowa lewa - rozpoczyna się pniem odchodzącym od aorty, leżącym między pniem płucnym i uszkiem przedsionka lewego, po ok. 1 cm oddaje gałęzie końcowe, czyli gałąź międzykomorową przednią i gałąź okalającą
  • w profilaktyce zawału mięśnia sercowego prócz metod farmakologicznych stosuje się wewnątrznaczyniowe rozszerzenie balonem tętnic wieńcowych, zwężonych przez procesy miażdżycowe lub by passy


REGULACJA NERWOWA

Do serca dochodzą:
  • włókna przywspółczulne z nerwu błędnego
  • współczulne ze zwojów pnia współczulnego
  • Włókna przywspółczulne nerwu błędnego docierają do węzła zatokowo – przedsionkowego i przedsionkowo – komorowego
  • Na zakończeniach tych włókien wydziela się mediator chemiczny w postaci acetylocholiny, która powoduje:
    • zwolnienie akcji serca
    • zmniejszenie szybkości przewodzenia (nawet do całkowitego zablokowania)
  • Włókna współczulne wydzielają tzw. noradrenalinę, która powoduje:
    • przyspieszenie akcji serca
    • pobudza siłę skurczu i częstotliwość


ZASTAWKI

  • trójdzielna – między przedsionkiem prawym, a komorą prawą
  • dwudzielna (mitralna) – między przedsionkiem lewym, a komorą lewą
  • półksiężycowate – między komorami, a tętnicami (wychodzą tętnice, a wpadają żyły) – jest ich dwie:
  • aortalna
  • pnia płucnego

RTG serca pokazuje:
  • czy nie ma przerostu, zwłaszcza komory lewej – tam zaczyna się krążenie duże
  • położenie i sąsiedztwo
  • naczynia

Choroba niedokrwienna serca (wieńcówka) – niedostateczne zaopatrzenie komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze. Często doprowadza do dusznicy bolesnej, a także zawału mięśnia sercowego.


TĘTNICE WIEŃCOWE
  • Serce zaopatrywane jest przez krew, która przepływa przez specjalne naczynia zwane tętnicami wieńcowymi
    • odchodzą one od początku aorty wstępującej
    • biegną w bruzdach serca
    • drobniejszymi gałęziami zaopatrują przedsionki, większymi  – komory
  • Tętnica wieńcowa lewa :
    • po odejściu od aorty wstępującej biegnie w lewo między pniem płucnym a uszkiem lewym
    • po krótkim przebiegu dzieli się na:
    • gałąź międzykomorową przednią (biegnie w dół aż do koniuszka serca)
    • gałąź okalającą (biegnie w bruździe wieńcowej w stronie lewej)
  • Tętnica wieńcowa prawa:
    • początek między uszkiem prawym a stożkiem tętniczym prawym, biegnie aż do koniuszka serca
  • częściowe zatkanie tętnic wieńcowych prowadzi do choroby wieńcowej (choroby niedokrwiennej serca), całkowite zatkanie powoduje zawał mięśnia sercowego

KRĄŻENIE DUŻE
  • rozpoczyna się w lewej komorze i kończy w prawym przedsionku
  • z lewej komory krew zostaje wtłoczona do aorty wstępującej
  • po krótkim przebiegu przechodzi w łuk aorty
  • od łuku aorty odchodzą tętnice:
    • szyjne – prawa i lewa
    • podobojczykowe – prawa i lewa
  • kierują się do szyi, głowy i kończyn górnych
  • z prawej - część wspólna - pień ramiennogłowowy
  • łuk aorty przechodzi w aortę zstępującą, która dzieli się na:
    • część piersiową
    • część brzuszną – daje odgałęzienia:
      • parzyste (nerki, jajniki)
      • nieparzyste (żołądek, wątroba, trzustka, śledziona,   jelita – tętnice krezkowe)
  • przechodzi w dwie tętnice biodrowe
  • potem w dwie udowe
  • udowe w podkolanowe
  • w grzbietową stopy
  • przechodzą w naczynia włosowate, potem w żylne, które wracają do góry do żyły głównej dolnej, która wpada do przedsionka prawego
  • z góry biegnie żyła główna górna - są to żyły czcze

KRĄŻENIE MAŁE

  • rozpoczyna się w prawej komorze i kończy w lewym przedsionku
  • z prawej komory krew zostaje wypompowana do pnia płucnego, czyli dużej tętnicy płucnej
  • dzieli się na 2 tętnice płucne: prawą i lewą
  • one się dzielą na płatowe, segmentowe, zrazikowe
  • powraca czterema żyłami (dwie z prawego i dwie z lewego płuca)