- Wykaz problemów higienicznych i opiekuńczych chorego.
- Wykaz zaplanowanych czynności i niezbędnych do wykonania zadania.
- Wykaz materiałów i środków czystości potrzebnych do wykonania zadania.
- Wykaz przyborów toaletowych i sprzętu, potrzebnych do wykonania zadania.
Ad. 1. Rozpoznanie problemów:
- Pacjent jest leżący, nie może opuścić łóżka na czas zmiany pościeli.
- Pościel należy zmienić z powodu jej zabrudzenia.
- Jest ważnym elementem profilaktyki odleżyn i higieny otoczenia.
- Celem jest zapewnienie wygody oraz poprawa estetyki i samopoczucia pacjenta.
Ad. 2. Wykaz czynności według kolejności ich wykonania:
- Sprawdzenie jak się pacjent czuje
- Poinformowanie pacjenta o potrzebie i sposobie zmiany pościeli i uzyskanie jego zgody na wykonanie tej czynności
- Sprawdzenie stanu pościeli pod kątem rozmiaru i rodzaju zabrudzenia
- Przygotowanie materiałów pomocniczych, środków higienicznych i sprzętu niezbędnych do wykonania zadania
- Zadbanie o odpowiednią temperaturę w pokoju
- Zapewnienie pacjentowi intymności
- Dostosowanie wysokości łóżka
- Odsunięcie szafki przyłóżkowej
- Higieniczna dezynfekcja rąk
- Założenie fartucha z folii
- Założenie rękawiczek ochronnych
- Wymiana poszewek na poduszkach
- Wymiana pościeli połączona z odwracaniem pacjenta na boki
- Nałożenie suchej myjki na rękę i wymiecenie okruchów z materaca
- Zabezpieczenie brudnej pościeli
- Założenie czystego prześcieradła
- Nałożenie czystego podkładu ochronnego
- Podłożenie pod głowę pacjenta poduszek
- Zmiana poszwy
- Podniesienie zagłówka łóżka
- Bezpieczne i wygodne ułożenie pacjenta
- Wyrównanie wierzchniego przykrycia
- Położenie dodatkowego koca
- Dostosowanie wysokości łóżka
- Postawienie szafki i krzesła
- Uporządkowanie sprzętów
- Zabezpieczenie odpadów
- Zdjęcie fartucha foliowego i rękawiczek ochronnych
- Higieniczna dezynfekcja rąk
- Udokumentowanie wykonania czynności
Ad. 3. Wykaz materiałów pomocniczych i środków higienicznych
1. Materiały pomocnicze:
- rękawiczki ochronne
- ochronny fartuch foliowy
- myjka do wymiatania okruchów
- zestaw czystej pościeli ułożonej w kolejności (od dołu):
- poszwa
- podkład
- prześcieradło
- poszewki
2. środki higieniczne:
- środek do higienicznego odkażania rąk
3. Wykaz sprzętu:
- wózek z czystą bielizną pościelową
- wózek na brudną bieliznę pościelową
- parawan
- pojemnik na odpady medyczne
- pojemnik na odpady komunalne
Krok 2 – wykonanie zadania:
1. Zapytam pacjenta, jak się czuje, czy wyrażą zgodę na zmianę pościeli w łóżku.Jeżeli pacjent wyraża zgodę:
- przygotuję zestaw środków higienicznych i czystą pościel na tacy, układając na niej kolejno:
- poszwę
- podkład ochronny
- prześcieradło
- poszewki
- na wierzchu rękawiczki i myjkę
- Jeżeli w trakcie oględzin stwierdzę, że koc w poszwie też jest zabrudzony, to dodatkowo przygotuję czysty koc
- Przygotuję wózek na czystą bieliznę oraz pojemniki na odpady medyczne i komunalne
2. Zapytam pacjenta jak się czuje i uprzedzę go, o czynności jaką zamierzam wykonać. Jeżeli pacjent się zgadza lub nic nie mówi, ale nie protestuje:
- przygotuję pokój (np. zamknę okno i drzwi)
- Sprawdzę temperaturę pomieszczenia (ok. 22 st. C)
- Schowam leżące na szafce przyłóżkowej przedmioty i przetrę blat, jeżeli jest zabrudzony
- Wyjmę i odłożę blat szafki, a krzesło ustawię po prawej stronie łóżka przy jego dolnym rogu
- Przed łóżkiem po prawej stronie, postawię wózek lub pojemnik na brudną bieliznę
- Dostosuję wysokość łóżka do swoich potrzeb i uprzedzę pacjenta, że opuszczę zagłówek łóżka
- Zasłonię łóżko parawanem
- Wykonam higieniczną dezynfekcję rąk
- Założę fartuch z folii
- Założę rękawiczki ochronne
- Wyjmę podłożone pod materac brzegi dodatkowego koca (najpierw dalszy, a potem bliższy), koc złożę na pół, a potem przewieszę przez oparcie krzesła
- Odłożę górny róg wierzchniego okrycia, prawą ręką chwycę ramię pacjenta i trochę go uniosę, na tyle, by wsunąć lewą rękę pod plecy, a następnie, jeśli jest to dopuszczalne, posadzę pacjenta
- Lewą ręką podtrzymam plecy chorego, a prawą przełożę za jego plecami i dłoń oprę o materac, po czym zwolnię lewą rękę i sięgnę nią po poduszkę, a następnie poduszki odłożę na szafkę przyłóżkową i ułożę pacjenta ostrożnie na plecach
- Zdejmę z mniejszej poduszki brudną poszewkę i wrzucę ją do wózka na brudną pościel, a następnie zdejmę brudną poszewkę z drugiej poduszki i wrzucę ją do wózka na brudną pościel
- Wezmę czystą poszewkę, rozwinę, włożę do jej środka ręce i sięgnę do górnych rogów poszewki, co spowoduje jej zmarszczenie na przedramionach, po czym podejdę do poduszki i chwycę jej rogi przez rogi poszewki i jednym ruchem wywrócę poszewkę na poduszkę, a po nałożeniu poszewki odłożę poduszkę na szafkę przyłóżkową (wszystkie czynności powtórzę z drugą poduszką)
- Odwinę podwinięte brzegi wierzchniego przykrycia, najpierw z dalszej, a potem z bliższej strony łózka (najpierw wyjmę podwinięty pod materac brzeg wierzchniego przykrycia, a następnie, zaczynając od góry łóżka, brzegi prześcieradła i podkładów) - najpierw z dalszej, a potem z bliższej strony łóżka
- Odłożę kołdrę, odwrócę pacjenta na lewy bok i okryję go (chwycę za podkład i marszcząc, podsunę go pod plecy pacjenta )
- Podkład nieprzemakalny wytrę myjka i odłożę na pacjenta (jeśli podkład jest do wymiany, również go zmarszczę do pleców pacjenta, a następnie chwycę za prześcieradło i także je zmarszczę do pleców pacjenta - materac przetrę myjką)
- Wezmę czyste prześcieradło i rozłożę je na oczyszczonym materacu, dalszą połowę prześcieradła zmarszczę aż do pleców pacjenta, a zwisający brzeg bliższej połowy podłożę pod materac, zaczynając od góry łóżka, następnie założę narożnik (tzw. koperta), który zapobiega zsuwaniu się prześcieradła pod ciężarem pacjenta (prześcieradło musi być dobrze naciągnięte, gdyż pomarszczone może być przyczyną odleżyn)
- Po podłożeniu i wygładzeniu prześcieradła położę na nim podkład nieprzemakalny
- Założę czysty podkład z materiału – rozwinę go na łóżku tak, by był złożony wpół, prawą stroną, czyli tą z materiału, do środka (dalszą połowę podkładu zmarszczę do pleców pacjenta, brzeg bliższej części podkładu założę pod materac) i odkryję pacjenta, odkładając kołdrę w dole łóżka i chwytem za biodro odwrócę pacjenta na plecy
- Odwrócę pacjenta na bok do siebie tak, by za jego plecami znalazła się przymarszczona brudna i czysta pościel (nie mogą się dotykać!) i okryję pacjenta kołdrą
- Przejdę na drugą stronę łóżka, odsunę brudną pościel i wrzucę ją do wózka na brudną bieliznę, rozprostuję i naciągnę czyste prześcieradło i podkład, następnie podłożę je kolejno pod materac (najpierw prześcieradło, potem podkład). Odwrócę pacjenta na plecy - na tym etapie można pacjentowi podłożyć poduszki, szczególnie w sytuacji, gdy sobie tego życzy (można też zrobić to na końcu ścielenia łóżka)
- Włożę rękę do środka poszwy koca i sięgnij do jego górnego brzegu, drugą ręką przytrzymam górny brzeg poszwy i płynnym ruchem wyjmę z niej koc
- Brudną poszwę zostawię na pacjencie, by był okryty, a koc opuszczę na krzesło tak, by ułożył się w harmonijkę, a jego górne rogi były łatwe do chwycenia
- Wezmę czystą poszwę, rozłożę na tyle, by wsunąć do środka ręce i od środka złapię za jej górne rogi. (chwycę przez rogi poszwy za rogi koca i, unosząc ręce nieco do góry, wywinę poszwę na koc), po czym podniosę ręce do góry, by poszwa opadła pod swym ciężarem wzdłuż koca
- Trzymając za górny brzeg poszwy z kocem, złożę ją dwa razy na pół
- Następnie prawą ręką chwycę zewnętrzny górny róg poszwy, odłożę go do siebie (utworzyła się w ten sposób harmonijka, która ułatwi przykrycie pacjenta)
- Chwycę za złożone końce okrycia i przez podniesienie rąk do góry, wyrównam jego złożone brzegi, złożę wierzchnie przykrycie wpół na swoim lewym przedramieniu tak, by na wierzchu była dolna część poszwy (zapięcie) i podejdę do pacjenta
- Prawą ręką odchylę brudną poszwę i położę czyste przykrycie na jego klatce piersiowej, prawą ręką odsunę brudną poszwę, a lewą jednocześnie rozłożę czystą, ciągnąc za jej wierzchni brzeg (należy uważać, by czyste okrycie nie zetknęło się z brudną poszwą) i następnie brudną poszwę wrzucę do wózka na brudną bieliznę
- Podłożę boczny brzeg okrycia wierzchniego tak, by nie zwisał z łóżka, podwijanie zacznę od góry od strony bliższej, po czym podwinę dolny brzeg okrycia pod materac
- Nałożę dodatkowy koc złożony wpół, a jego boczne brzegi podłożę pod materac, zaczynając od góry od strony bliższej (można również wierzchnią część koca dodatkowego podwinąć pod materac w nogach łóżka, lecz nie jest to konieczne), następnie przejdę na drugą stronę łóżka, podwinę brzeg okrycia wierzchniego, zaczynając od góry i na końcu podwinę jego dolny brzeg oraz brzeg koca dodatkowego pod materac
- Podłożę poduszki, stosując taką samą technikę, jak przy ich wyjmowaniu
Zmiana poszwy zbyt zabrudzonej, by można ją było zostawić na pacjencie:
- Zdejmę dodatkowy koc jak w pkt. 7
- Chwycę za górny brzeg brudnego okrycia i odłożę go w dół, poniżej klatki piersiowej pacjenta, na odkryte miejsce położę dodatkowy koc (jedną ręką zsunę z pacjenta brudne przykrycie, a drugą jednocześnie naciągnę koc) - po zsunięciu brudnego przykrycia do nóg pacjenta zabiorę je poza łóżko i pacjent leży teraz przykryty kocem
- Nad krzesłem, by poszwą nie dotykała do podłogi, jedną ręką wysunę koc z brudnej poszwy, a druga ściągnę brudną poszwę, jeżeli koc też jest zabrudzony (mokry), wrzucę go do wózka na brudną bieliznę
- Czysty koc ułożę na krześle jak w pkt. 21 (na zewnątrz górne rogi) i nawlekę na niego czystą poszwę (czysty koc przed nawleczeniem można także zamiast na krześle położyć w nogach pacjenta)
- Odłożę z klatki piersiowej pacjenta koc, którym jest on przykryty i na tym miejscu ułożę czyste okrycie
- Podwinę brzegi okrycia pod materac i dokończę ścielenie
Dalsze postępowanie
- Dostosuję wysokość łóżka do potrzeb pacjenta i schowam blat szafki, uporządkuję otoczenie i odsłonię parawan, po czym przemieszczę brudną bieliznę pościelową do brudownika
- Zdejmę fartuch foliowy i rękawiczki, myjkę, rękawiczki i fartuch foliowy wrzucę do pojemnika na odpady medyczne
- Wykonam higieniczną dezynfekcję rąk, w dokumentacji potwierdzę wykonania czynności
Uwaga: – na końcową ocenę poza wykonaniem czynności w sposób prawidłowy i w odpowiedniej kolejności mają wpływ:
- Utrzymywanie kontaktu słownego z pacjentem w trakcie wykonywania czynności
- Utrzymanie porządku na stanowisku pracy
- Bezpieczeństwo (czy zdający jest świadomy ryzyka zmiany pozycji ciała przy odwracaniu pacjenta, czy zaciąga barierki ochronne) oraz unikanie wyziębienia i przeciążeń fizycznych (podczas ścielenia należy wykonywać jak najmniejsza liczbę ruchów angażujących pacjenta w celu jego odciążenia)
- Zachowanie prawa do intymności (parawan) oraz poszanowanie godności osobistej chorego (pytanie o zgodę)
- Uzasadnienie kolejności wykonywania czynności w fazie planowania, przygotowania i wykonania
- Dokonanie przez zdającego oceny wykonanej zmiany bielizny pościelowej z uwzględnieniem zaspokojenia potrzeby estetycznej, higienicznej i zdrowotnej (profilaktyka odleżyn)
- Prawidłowe naciągnięcie prześcieradła i poszwy
- Odpowiednia pozycja ciała zdającego podczas ścielenia, by oszczędzać kręgosłup (przy schylaniu się kończyny zgięte w stawach kolanowych)
