Gdy serce bije zbyt szybko - kołatanie serca

Każdy z nas doświadczył chociaż raz w życiu szybszego bicia serca. Czasami jest to reakcja na stresującą sytuację, intensywny wysiłek fizyczny lub nawet zbyt duża ilość kofeiny. Jednak, gdy kołatanie serca staje się częste, długotrwałe lub towarzyszy mu inne niepokojące objawy, może to wymagać uwagi specjalisty - kardiologa.

Co opiekun medyczny powinien wiedzieć o skórze i dlaczego

opiekun-medyczny-skora

Skóra to zewnętrzna powłoka ciała, która stanowi ok. 1,5 – 1,8 powierzchni całego
organizmu dorosłego człowieka. Grubość skóry wynosi od 0,5 do 4 mm. Zbudowana jest z trzech warstw, z których każda pełni określone funkcje.


Pierwsza warstwa, zewnętrzna, to naskórek (epidermis). Zbudowany jest z komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Komórki ułożone są w zachodzące na siebie warstwy, co daje skórze możliwości zmiany kształtu przy wykonywaniu ruchów. Najstarsze komórki ulegają, odwodnieniu, zrogowaceniu,  ich metabolizm słabnie i zamiera. Wówczas przestają spełniać już swoją rolę, złuszczają się i zastępowane są przez nowe – mniej więcej co 30 dni. Najmłodsze tworzą tzw. strefę rozrodczą. Naskórek spełnia wiele funkcji, np. ochronną - dzięki zawartości keratyny (chroni ona przed wysychaniem głębiej położonych tkanek, a także przed przenikaniem bakterii i toksyn w głąb organizmu) i melaniny (chroni przed promieniowaniem ultrafioletowym).

Drugą warstwę stanowi skóra właściwa (corium). Zbudowana jest ona z tkanki łącznej zbitej o grubości od 0,5 do 3 mm. Znajduje się w niej sieć naczyń krwionośnych oraz limfatycznych i zakończenia nerwów czuciowych. W warstwie graniczącej z naskórkiem (brodawkowatej) znajdują się fibrocyty – wytwarzają one włókna i komórki układu odpornościowego. We włóknach kolagenowych znajdują się naczynia krwionośne i chłonne, liczne zakończenia nerwowe oraz gruczoły potowe i łojowe. Włókna kolagenowe stanowią ok. 72% suchej masy skóry, są rozciągliwe i odporne na urazy - od nich właśnie zależy wygląd i kondycja skóry. Z wiekiem oraz na skutek czynników zewnętrznych stają się kruche – przez to skóra traci jędrność i elastyczność.

Trzecia warstwa to tkanka podskórna (subcutis). W zasadzie nie należy do skóry, ale jest z nią ściśle związana. Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej wiotkiej, pod nią leży podściółka tłuszczowa - utworzona z tkanki tłuszczowej, spełniająca funkcję termoizolacyjną oraz jako rezerwa energetyczna wykorzystywana w warunkach wygłodzenia i długotrwałego wysiłku fizycznego. Znajdują się w niej naczynia krwionośne, chłonne oraz włókna nerwowe, a także cebulki włosowe oraz części wydzielnicze gruczołów potowych. Jest różnej grubości może też nie występować wcale – np. na powiekach.

W skórze znajdują się receptory – czyli struktury nerwowe  w których dochodzi do zamiany energii bodźca na impuls nerwowy. Wyróżniamy dwie grupy receptorów:

  1. Eksteroreceptory -  pobudzane przez bodźce z zewnątrz (czucia powierzchownego oraz czucia głębokiego). 
  2. Interoreceptory - pobudzane przez bodźce  z wnętrza organizmu  (np.  poziom glukozy czy stężenie dwutlenku węgla we krwi).

Największa liczba receptorów dotyku znajduje się na opuszkach palców, wargach, języku i koniuszku nosa, a najmniej w skórze grzbietu, ud i ramion. Wyróżniamy też receptory ciepła (ciałka zmysłowe), znajdujące się głębiej w skórze oraz  receptory zimna (kolby końcowe) położone pod powierzchnią skóry. Wolne zakończenia włókien nerwowych – to receptory bólu.

Skóra pełni wiele funkcji, bez których nasz organizm nie mógłby prawidłowo funkcjonować. Głównie ochronną - przed środowiskiem zewnętrznym:  niekorzystnym działaniem czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych (bakterie, zarazki, substancje trujące) oraz w gospodarce wodno – elektrolitowej, witaminowej. Poprzez receptory dostarcza informacji o otaczającym środowisku. Bierze udział w regulacji temperatury ciała, w wydalaniu. Dlatego tak ważne jest utrzymywanie skóry w czystości, dbanie o jej higienę, zapobieganie i leczenie chorób skóry. Jest to jedyna część ciała mająca bezpośredni kontakt z otoczeniem – często więc narażona jest na działanie szkodliwych czynników wywołujących różne choroby i dolegliwości.

Istnieje wiele różnych chorób skóry, których leczeniem zajmuje się dermatologia. Leczenie powinno zawsze poprzedzać szczegółowe badanie i poszukiwanie przyczyn, gdyż często na skórze ukazują się skutki chorób wewnątrzustrojowych. Chorobę można zdiagnozować obserwując wykwity – czyli specyficzne zmiany pojawiające się na skórze. Dzielimy je na pierwotne (pojawiające się na skórze nie zmienionej) i wtórne (pojawiające się po wykwitach pierwotnych). W rozpoznaniu choroby ważne są cechy charakterystyczne wykwitów takie jak: wielkość, kształt, postać, barwa, powierzchnia, ograniczenie umiejscowienia, ilość, a także objawy jakie dają: swędzenie, pieczenie, bolesność.

Wykwity pierwotne:

  • plama - wykwit o zabarwieniu różnym od koloru skóry, niewyczuwalny dotykiem;
  • grudka – wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, różniący się od niej spoistością;
  • bąbel - wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry;
  • guzek i guz - wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, związany ze zmianami w skórze właściwej;
  • pęcherzyk i pęcherz - wykwity wyniosłe ponad powierzchnię skóry, wypełnione płynem;
  • krosta – wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, wypełniony ropą.

Wykwity wtórne:

  • łuska – złuszczająca się warstwa rogowa skóry;
  • strup  - zaschnięty na powierzchni skóry płyn wysiękowy, krew lub ropa;
  • nadżerka -  ubytek naskórka;
  • owrzodzenie - ubytek skóry właściwej; rozpadliny - ubytki obejmujące głębsze warstwy skóry właściwej;
  • blizna – zastąpienie tkanką łączną włóknistą skóry właściwej na skutek jej uszkodzenia. 


Choroby skóry dzielimy w zależności od:

  1. Etiologii i patogenezy (bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze, wirusowe, autoimmunologiczne, genetyczne, zawodowe).
  2. Rodzaju wykwitów (rumieniowe, rumieniowo-złuszczające, grudkowe, pęcherzowe, łuszczycę).
  3. Obrazu mikroskopowego (ziarniaki, nowotwory złośliwe, chłoniaki).
  4. Zajęcia poszczególnych struktur (choroby błon śluzowych, choroby naczyniowe skóry, zaburzenia barwnikowe, choroby gruczołów potowych, łojowych, włosów i paznokci).
  5. Występowania chorób narządów wewnętrznych (towarzyszące chorobom takim jak: cukrzyca, nowotwór, endokrynologicznym).

Chorobom skóry można zapobiegać m. in. poprzez codzienną,  właściwą pielęgnację skóry oraz odpowiednią dietę i tryb życia

Higiena skóry to systematyczna pielęgnacja i utrzymywanie skóry w czystości. Stosuje się mycie, kąpiele – w celu usunięcia wszelkich zanieczyszczeń, złuszczonego naskórka, a także zarazków oraz wydzieliny produkowanej przez gruczoły potowe i łojowe. Te zanieczyszczenia powodują nie tylko utrudnienia funkcji ochronnej, ale też mogą powodować infekcje. Ponieważ człowiek odbiera bodźce bezpośrednio przez skórę – regularne mycie i kąpiele, a także inne rodzaje dbania o nią (np. masaż, wcieranie olejków) – poprawiają pracę narządów wewnętrznych. Polepsza się oddychanie skóry – poprzez usunięcie zrogowaciałego naskórka, a tym samym otwarcie porów skóry. Udrożniają się kanały gruczołów potowych i łojowych – zwiększając wydzielniczość. Następuje poprawa pracy układu krwionośnego, usprawnia się praca serca. Ważnym elementem higieny skóry jest jej hartowanie – prowadzi bowiem do regulacji temperatury ciała, odpowiedniego zwężania i rozszerzania się naczyń krwionośnych – wówczas skóra lepiej dostosowuje się do potrzeb organizmu, w zależności od temperatury otoczenia. Dlatego tak ważne jest też dobranie odpowiedniego ubrania i pościeli. Musi być ona odpowiednio przewiewna i chłonna, aby nie doprowadzać do różnego rodzaju podrażnień, przez które łatwo wnikają w skórę bakterie, grzyby czy wirusy. Odzież (bielizna, skarpety) nie mogą uciskać skóry, gdyż utrudnia to przepływ krwi.

Podczas gdy osoba zdrowa i samodzielna potrafi sama zadbać o swoją skórę – problemy mogą pojawiać się w przypadku ludzi, których zmogła choroba (zwłaszcza przewlekła i unieruchamiająca) oraz starzenie się. Pojawiają się wówczas radykalne zmiany w strukturze i czynnościach organizmu, jak np. zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej czy wodno-elektrolitowej, a także obniża się odporność na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych.

Osoba chora lub w podeszłym wieku często przestaje odczuwać potrzebę dbania o skórę

Mycie, kąpiel często bywa też zbyt trudną czynnością dla tych osób. Dlatego tak ważna jest rola pielęgniarki lub opiekuna medycznego w pomocy w utrzymaniu higieny skóry – osobie chorej i niesamodzielnej. Jednym z kluczowych zadań jest zapobieganie odleżynom.
Odleżyna jest to zmiana chorobowa skóry lub śluzówki spowodowana długotrwałym uciskiem naczyń krwionośnych, pozbawionych zwykle możliwości skurczów i rozkurczów mięśniówki między leżącą głębiej kością, a pościelą lub odzieżą. Prowadzi (już po 2 – 3 godzinach trwania) do martwicy, a następnie do głębokich owrzodzeń. Odleżyny mogą doprowadzić do poważnych powikłań: odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych, zapalenia kości, posocznicy, a nawet być przyczyną śmierci. Powstają najczęściej u osób unieruchomionych, z zaburzeniami czucia i czynności zwieraczy, z chorobami somatycznymi (cukrzyca).

Bardzo ważna jest profilaktyka. 

Odleżynom należy zapobiegać poprzez:

  • obserwację skóry i ewentualnych zmian na skórze chorego,
  • kontrola objawów klinicznych (przykurcze),
  • regularną zmianę pozycji,
  • zabiegi poprawiające ukrwienie skóry,
  • unikanie urazów ciała,
  • ustabilizowanie pozycji ciała chorego,
  • używanie właściwej bielizny pościelowej i osobistej (przewiewnej, nie krępującej ruchów),stosowanie poduszek i materaców przeciwodleżynowych,
  • stosowanie odpowiedniej diety (ze szczególnym uwzględnieniem białka i soli mineralnych).

Również uciążliwą dolegliwością są odparzenia. Przyczyną ich jest ocieranie się skóry o odzież i wilgotnych (np. od potu) powierzchni ciała o siebie. Najczęściej powstają w zagłębieniach fałdów skórnych, pachwinach, pod biustem. Skóra staje się przekrwiona, występuje obrzęk i sączące się rany, którym towarzyszy swędzenie i ból. Sprzyjają one rozwojowi infekcji na tle bakteryjnym lub grzybiczym. Bardzo ważna jest profilaktyka – dokładne osuszanie wilgotnych miejsc, natłuszczanie i zabezpieczanie ich np. watą czy gazą.

Osoba opiekująca się chorym powinna umieć prawidłowo ocenić stan skóry pacjenta czy podopiecznego – poprzez obserwację wszelkich zmian na skórze, a o ich powstaniu informować lekarza. Powinna umieć rozróżnić rodzaj powstałych wykwitów, zaobserwować w jaki sposób się pojawiły, jak dużą część skóry objęły, jak długo się utrzymują, a także czy nie pojawiły się inne objawy, które mogą świadczyć o chorobie, której objawem jest wykwit. Wysypka może być też wynikiem alergii – należy więc zaobserwować, co może być alergenem. Powinna też stosować odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, które zapobiegają uszkodzeniom skóry, czyli: używać delikatnych środków kosmetycznych do mycia, używać jednorazowych środków higienicznych u chorych z problemem nietrzymania moczu i stolca oraz unikać gumowych podkładów; dbać, aby na pościeli nie tworzyły się fałdy i załamania, stosować masaże i ćwiczenia poprawiające ukrwienie skóry i zwiększające wydolność oddechową.